TRWA BLACK WEEK! Publikacje i multimedia do 60% taniej i darmowa dostawa od 400 zł! Sprawdź >
Gastroenterologia
Cholestaza – o czym pamiętać poza kamicą żółciową
Sebastian Jędruszek1
Kaja Kozłowska1
dr hab. n. med. Ewa Wunsch, prof. PUM2
- Diagnostyka cholestazy – od wywiadu do badań obrazowych
- Różnicowanie przyczyn cholestazy oraz omówienie głównych i rzadko występujących zespołów cholestatycznych
- Postępowanie terapeutyczne i monitorowanie powikłań
Cholestaza jest definiowana jako upośledzenie tworzenia lub przepływu żółci, prowadzące do zatrzymania kwasów żółciowych, bilirubiny i cholesterolu w wątrobie oraz w krążeniu ogólnoustrojowym. Chociaż kamica żółciowa jest w praktyce najbardziej znaną przyczyną tej patologii, liczne inne choroby wewnątrz- i zewnątrzwątrobowe mogą powodować zbliżone odchylenia w badaniach laboratoryjnych. Z tego powodu zadaniem lekarza jest przeprowadzenie sprawnej diagnostyki różnicowej obserwowanych nieprawidłowości. Niniejszy artykuł przedstawia praktyczne wskazówki postępowania w cholestazie.
Klasyfikacje cholestazy
Zaburzenie transportu składników żółci może wystąpić na każdym poziomie układu wątrobowo-żółciowego, od błony podstawno-bocznej hepatocytu po brodawkę Vatera, co wyjaśnia konieczność systematycznej klasyfikacji w celu ułatwienia różnicowania stanów związanych z cholestazą1-3.
Cholestaza wewnątrzwątrobowa
Cholestaza wewnątrzwątrobowa odnosi się do zaburzonego wydzielania żółci na poziomie hepatocytów lub wewnątrzwątrobowych przewodów żółciowych, bez wykazania przeszkody w dużych drogach żółciowych w badaniach cholangiograficznych.
Typowe etiologie obejmują: polekowe uszkodzenie wątroby, infekcje, choroby autoimmunologiczne, takie jak pierwotne zapalenie dróg żółciowych (PBC – primary biliary cholangitis), pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC – primary sclerosing cholangitis), choroby naciekowe, takie jak sarkoidoza lub chłoniak, cholestazę związaną z ciążą oraz dziedziczne zespoły wynikające z defektów transporterów żółciowych.
Cholestaza zewnątrzwątrobowa
Cholestaza zewnątrzwątrobowa wynika natomiast z mechanicznej przeszkody w drogach żółciowych zlokalizowanych poza wątrobą. Choć w codziennej praktyce klinicznej kamica żółciowa jest najczęstszą przyczyną, istotnymi rozpoznaniami różnicowymi są zwężenia przewodów żółciowych, rak dróg żółciowych, rak trzustki oraz jatrogenne uszkodzenia pooperacyjne2-4.
Cholestaza ostra
Cholestaza ostra to nagłe zaburzenie przepływu żółci, obserwowane zwykle w etiologiach zewnątrzwątrobowych, takich jak nagła przeszkoda strukturalna w przebiegu dróg żółciowych, ale również w ostrej toksyczności polekowej (ostrej hepatotoksyczności). W takich przypadkach początek i narastanie objawów mogą przebiegać gwałtownie, a ich ustąpienie jest możliwe po usunięciu przyczyny.
