Diagnostyka

Wstępną diagnostykę można przeprowadzić, wykonując preparat bezpośredni z płynu ustrojowego (najczęściej jest to płyn mózgowo-rdzeniowy) barwiony metodą Grama, który ujawni krótkie, Gram(–), pleomorficzne pałeczki. Podstawą diagnostyki są posiewy krwi i innych płynów ustrojowych (np. wymaz z nosa i gardła, płyn mózgowo-rdzeniowy, płyn stawowy). H. influenzae jest wrażliwą bakterią, dlatego po pobraniu próbki należy ją bezzwłocznie umieścić na właściwym podłożu hodowlanym. Do swojego wzrostu wymaga w podłożu obecności erytrocytów, które są dla niej źródłem niezbędnych do tego procesu czynników – hematyny i nikotynamido-adenozyno-dwufosforanu. Serotypowanie wykonuje się najczęściej metodą aglutynacji ze swoistymi surowicami odpornościowymi, ale niektóre badania wskazują na przewagę reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR – polymerase chain reaction).

Szczepienia przeciw Hib

Szczepionka przeciw Hib zawiera polisacharyd otoczkowy Hib skoniugowany z białkiem nośnikowym. W aktualnie dostępnych w Polsce preparatach białkiem tym jest toksoid tężcowy. Szczepionkę podaje się domięśniowo. Dostępne są szczepionki monowalentne oraz skojarzone (tab. 1).

Tabela 1. Dostępne w Polsce szczepionki przeciwko Haemophilus influenzae typu b

Aktualnie w Polsce i innych krajach nie ma szczepionki przeciw Hib zarejestrowanej do stosowania u dorosłych. Do zaszczepienia dorosłych pacjentów należy wykorzystać szczepionkę zarejestrowaną dla dzieci, wiedząc, że jest to postępowanie pozarejestracyjne (off label). W większości przypadków stosuje się szczepionki monowalentne, jednak na przykład po przeszczepieniu szpiku autorzy niektórych rekomendacji zalecają zastosowanie u dorosłych szczepionek skojarzonych.

Wskazania do szczepienia przeciw Hib u dorosłych

W Polsce według Programu Szczepień Ochronnych (PSO) szczepienie przeciw Hib jest zalecane osobom z zaburzeniami odporności zgodnie z indywidualnymi wskazaniami, które w PSO nie zostały sprecyzowane. Grupy ryzyka obejmujące dorosłych pacjentów, u których wskazane jest szczepienie przeciwko Hib według międzynarodowych rekomendacji, przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2. Szczepienie przeciwko Hib zalecane dorosłym pacjentom z grup ryzyka inwazyjnej choroby wywołanej przez Haemophilus influenzae typu b

W Polsce program powszechnych szczepień dzieci przeciw Hib został wprowadzony w 2007 r. (wcześniej, bo w 2004 r., wprowadzono obowiązkowe szczepienia przeciw Hib w domach małego dziecka, a w 2005 – szczepienia u dzieci z rodzin wielodzietnych). W Europie pierwsze programy powszechnych szczepień przeciw Hib rozpoczęły się w 1989 r. Oznacza to, że aktualnie w Polsce nie ma jeszcze osób dorosłych, które podlegały obowiązkowym szczepieniom przeciw Hib w dzieciństwie (o ile nie były szczepione za granicą, ale będą to sytuacje wyjątkowe). Pierwszy rocznik szczepiony powszechnie osiągnie pełnoletność w 2025 r. Można zatem przyjąć, że aktualnie każda osoba dorosła z grupy ryzyka będzie wymagać szczepienia.

Szczepienie pacjentów zakażonych HIV

Autorzy wytycznych Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS nie zalecają jednoznacznie rutynowego szczepienia przeciw Hib wszystkich zakażonych HIV, choć ryzyko inwazyjnego zakażenia tą bakterią jest w tej grupie większe. Nie uzyskano jednak dowodów na skuteczność takiego postępowania. Podobnie amerykański Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) nie zaleca przeprowadzania rutynowo szczepienia przeciw Hib u dorosłych zakażonych HIV.

Skuteczność szczepionki przeciw Hib

Nie ma danych na temat skuteczności szczepienia u dorosłych. U dzieci szczepionka charakteryzuje się wysoką skutecznością – ponad 95% dzieci po pełnym cyklu szczepienia osiąga ochronny poziom przeciwciał, a inwazyjna choroba wywołana przez Hib u zaszczepionych osób z tej grupy wiekowej zdarza się niezwykle rzadko. Szczepionka zapewnia długotrwałą ochronę, aczkolwiek dokładny okres jej utrzymywania się nie jest znany. Szczepionka wywołuje odpowiedź u osób z zaburzeniami odporności, ale immunogenność zależy od stopnia niedoboru odporności.

Przeciwwskazania do szczepienia przeciw Hib

Przeciwwskazania do szczepienia przeciw Hib obejmują:

• nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek z substancji pomocniczych
• znaną nadwrażliwość, która wystąpiła po podaniu poprzedniej dawki szczepionki przeciw Hib.

W przypadku gorączki lub ostrej choroby szczepienie należy przełożyć, łagodna infekcja nie stanowi przeciwwskazania do podania szczepionki.