Schematy szczepień dorosłych

Szczepionka Synflorix nie została zarejestrowana do stosowania u dorosłych, w badaniach klinicznych podawana była dzieciom. Z kolei zapis w charakterystyce produktu leczniczego Prevenar zawiera informację o wskazaniu do zastosowania, jakim jest czynne uodpornienie przeciwko chorobie inwazyjnej i zapaleniu płuc wywoływanym przez bakterie S. pneumoniae u dorosłych w wieku ≥18 lat i u osób w podeszłym wieku. Szczepionka podawana jest w jednej dawce, domięśniowo, choć osobom z zaburzeniami krzepnięcia można ją wstrzyknąć podskórnie.

Schemat szczepienia jest uzależniony od wieku osoby, u której zaczynamy szczepienia, może obejmować 1-4 dawki. Powinien być zgodny ze wskazaniami producenta podanymi w ulotce dołączonej do opakowania danej szczepionki i w charakterystyce produktu leczniczego. U osób dorosłych przewiduje się podanie jednej dawki.

Wyjątek co do liczby dawek stanowią chorzy po przeszczepach komórek hematopoetycznych szpiku, u których zalecany cykl szczepienia obejmuje cztery dawki szczepionki Prevenar 13 („Podstawowy cykl obejmuje trzy dawki, przy czym pierwszą dawkę podaje się od 3 do 6 miesięcy po przeszczepieniu komórek hematopoetycznych szpiku, a odstępy między kolejnymi dawkami powinny wynosić co najmniej miesiąc. Czwartą dawkę (uzupełniającą) zaleca się 6 miesięcy po trzeciej dawce”).

Prevenar może być podany osobom wcześniej zaszczepionym szczepionką polisacharydową (PPV), ale jeśli planuje się podanie PPV, zasadne jest, by najpierw zastosować Prevenar, mając na uwadze stymulację odporności śluzówkowej oraz obserwacje pochodzące z badań klinicznych. Stwierdzono w nich słabszą odpowiedź immunologiczną na wszystkie serotypy, gdy Prevenar podano rok po podaniu 23-walentnej polisacharydowej szczepionki przeciw pneumokokom.

Zalecenia Programu Szczepień Ochronnych na 2020 r.

Według polskiego Programu Szczepień Ochronnych na 2020 r. lista wskazań do szczepienia zalecanego szczepionką PCV dorosłych obejmuje osoby >50 r.ż. oraz ze współistniejącymi jednostkami chorobowymi stanowiącymi czynnik ryzyka zakażeń pneumokokowych o ciężkim przebiegu klinicznym. Należą do nich: przewlekłe choroby serca i/lub płuc, cukrzyca, wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego, przewlekła choroba wątroby, w tym marskość, anatomiczna lub czynnościowa asplenia – sferocytoza i inne hemoglobinopatie, z wrodzoną i nabytą asplenią, zaburzenia odporności (wrodzone i nabyte, w tym zakażenie HIV), przewlekła choroba nerek i zespół nerczycowy, białaczka, choroba Hodgkina, uogólniona choroba nowotworowa związana z leczeniem immunosupresyjnym, w tym przewlekłą steroidoterapią i radioterapią, szpiczak mnogi. Szczepienie zaleca się także osobom uzależnionym od alkoholu i palącym papierosy.

U dorosłych w wieku ≥50 lat przeprowadzono badania, które potwierdziły możliwość jednoczesnego podania szczepionki przeciw pneumokomom i przeciw grypie. Nie zbadano natomiast u dorosłych skuteczności szczepienia Prevenarem podawanego równocześnie z innymi szczepionkami.

Działania niepożądane szczepienia

W badaniach, które objęły 91 593 osoby dorosłe w wieku 18-101 lat, analizowano występowanie działań niepożądanych. Większą ich częstość obserwowano w grupie osób w wieku 18-29 lat, zwłaszcza: gorączkę, ból w miejscu szczepienia i ograniczenie ruchów ręką. Wśród działań niepożądanych wymieniano ponadto: bóle głowy, nudności, wymioty, utratę apetytu, bóle stawów, bóle mięśni, zmęczenie, powiększenie węzłów chłonnych, wysypkę i bardziej nasilone objawy nadwrażliwości (duszność, obrzęk twarzy). Osoby w wieku >65 lat zgłaszały mniej działań niepożądanych.

Przeciwwskazania do szczepienia

Przeciwwskazaniem do szczepienia jest nadwrażliwość na składniki szczepionki i ciężka reakcja alergiczna po jej podaniu oraz ostra choroba przebiegająca z gorączką.

Przebycie inwazyjnego zakażenia pneumokokowego w wieku do lat 2 nie daje trwałej odporności. Przebycie choroby o etiologii pneumokokowej >2 r.ż. pozostawia odporność jedynie przeciw serotypowi, który wywołał zakażenie. Taka sytuacja nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia, podobnie jak stwierdzenie nosicielstwa S. pneumoniae w jamie nosowo-gardłowej.

Podsumowanie

Szczepienia przeciw pneumokokom pozostają najskuteczniejszą i bezpieczną metodą zapobiegania wywoływanym przez nie groźnym zakażeniom i ich trwałym powikłaniom zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Jednoznacznie zdefiniowane czynniki ryzyka wystąpienia u osób dorosłych ciężkich, objawowych zakażeń pneumokokowych uzasadniają rekomendowanie czynnej profilaktyki u osób starszych, z niedoborami odporności oraz z rozpoznaniem wielu przewlekłych chorób. Na podstawie udokumentowanych obserwacji prowadzonych w bardzo licznych grupach dorosłych poddanych immunizacji nie wykazano większej częstości występowania działań niepożądanych szczepień w grupie >65 r.ż. Szczepienie przeciw pneumokokom może być kojarzone z uodpornieniem przeciw grypie, wskazuje się jednak na potrzebę oceny skuteczności preparatów przy jednoczesnym podawaniu innych szczepionek. Dalszych badań wymaga opracowanie optymalnych schematów uodparniania u pacjentów z chorobami autoimmunizacyjnymi i leczonych agresywnie immunosupresyjnie.