Dotychczas zgłoszono 50 przypadków choroby wiscerotropowej. Występuje 3-10 dni po szczepieniu, dotyczy częściej kobiet po 60 r.ż. obciążonych chorobami grasicy (śmiertelność 65%). Zapadalność w grupie wiekowej 60-69 lat wynosi 1/100 000, a >70 r.ż. 2,3/100 000. Początkowe objawy są nieswoiste (gorączka, bóle mięśni, zmęczenie, ból głowy i niedociśnienie), istnieje jednak możliwość szybkiego rozwinięcia się zaburzenia czynności wątroby, miolizy, małopłytkowości, ostrej niewydolności oddechowej oraz niewydolności nerek.

Choroba neurotropowa występuje 3-28 dni po szczepieniu, a najbardziej narażone są noworodki, małe dzieci i osoby >60 r.ż. YEL-AND może się objawiać wysoką gorączką z bólem głowy, następnie dołączają: dezorientacja, ospałość, objawy zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych. Pozostałe objawy neurologiczne to: drgawki, zespół Guillaina-Barrégo lub ogniskowe deficyty neurologiczne.

Zakażenia meningokokowe grupy B

Zakażenia miningokokowe grupy B są najczęstszą przyczyną choroby meningokokowej w Europie. Szczepionkę zapobiegającą tym zakażeniom podaje się dwukrotnie w odstępie miesiąca. Dla podróżujących z Europy najgroźniejsze są jednak zakażenia meningokokami grupy A, C, W-135 i Y. Wprawdzie u turystów występują rzadko, ale choroba przebiega w sposób gwałtowny, a początkowe łagodne objawy przeziębienia w ciągu kolejnych godzin mogą przybrać postać sepsy lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Szczepienia obowiązkowe szczepionką czterowalentną dotyczą przede wszystkim pielgrzymów udających się do Arabii Saudyjskiej. Niemniej CDC zaleca je również podróżnym udającym się do rejonów Afryki Centralnej. Epidemie inwazyjnej choroby meningokokowej występowały także w Indiach, Mongolii i Nowej Zelandii. Zaleca się stosowanie szczepionki koniugowanej przeciw meningokokom grupy A, C, W-135 i Y. Szczepienie podstawowe szczepionką Nimenrix polega na podaniu jednej dawki. Obserwowano jednak zmniejszanie się z upływem czasu poziomu przeciwciał. W związku z tym w przypadku wysokiego ryzyka ekspozycji na meningokoki podczas planowanego wyjazdu należy rozważyć podanie dawki przypominającej osobom zaszczepionym w wieku dziecięcym.

Szczepienia rutynowe

Są to szczepienia odbywające się według kalendarza szczepień, które w większości krajów europejskich są realizowane w okresie dziecięcym. Należy pamiętać, że nie wszystkie szczepienia podstawowe wykonane zgodnie z kalendarzem szczepień zapewniają trwałą odporność. Niektóre wymagają stosowania dawek przypominających po 30 r.ż. Szczepienie przypominające przeciw krztuścowi, tężcowi, błonicy i poliomyelitis przy zachowanym prawidłowo schemacie szczepienia podstawowego powinno być wykonywane szczepionką skojarzoną co 10 lat.

Poliomyelitis

Mimo skutecznej akcji WHO eradykacji wirusa polio nadal aktywnie rozprzestrzenia się on w Afganistanie, Nigerii, Pakistanie, Papui-Nowej Gwinei, Somalii i Indonezji. Przy wjeździe do tych krajów może być wymagany międzynarodowy certyfikat szczepień, w którym jest zapisane, kiedy było wykonane szczepienie uzupełniające jedną dawką inaktywowanej szczepionki IPV.

Odra

W związku z licznymi zachorowaniami na odrę w niektórych rejonach tropikalnych, takich jak Zanzibar czy Indonezja, ale także w Europie, zaleca się szczepienie przeciw odrze podróżnych nieuodpornionych. Należy jednak pamiętać, że przechorowanie odry daje trwałą odporność. W przypadku braku potwierdzonego przebycia odry lub szczepień zalecane są dwie dawki szczepionki podawane w odstępie 5 tygodni.

WZW B

Szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B) wywoływanemu wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV – hepatitis B virus) jest rutynowo stosowane u dzieci w wielu krajach. Niemniej nie objęło ono wielu osób starszych, które przed udaniem się do rejonów endemicznego występowania tej choroby (Afryka, Daleki Wschód, Ameryka Łacińska, Europa Wschodnia) powinny zostać poddane szczepieniu. Najczęstsze sytuacje prowadzące do zakażenia HBV to: przygodne kontakty seksualne, tatuowanie, przekłuwanie uszu, drobne zabiegi kosmetyczne, akupunktura, a także pobyt w placówkach opieki zdrowotnej w krajach o niskim poziomie higieny. U podróżnych nieszczepionych zalecane jest szczepienie podstawowe lub w trybie przyspieszonym. Schemat podstawowy polega na podaniu trzech dawek według algorytmu 0-1-6 miesięcy. Schemat przyspieszony (przydatny, gdy czas do wyjazdu jest krótki) polega na podaniu trzech dawek według algorytmu 0-7-21(28) dni oraz dawki uzupełniającej po roku. Szczepienie w tych schematach zapewnia stałą odporność i nie wymaga w późniejszym czasie stosowania dawek przypominających.

Szczepienia zalecane

Są to na przykład szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZW A), durowi brzusznemu, grypie, japońskiemu zapaleniu mózgu, cholerze czy wściekliźnie.

WZW A

W tej grupie największe ryzyko dla podróżnych niesie zachorowanie na wirusowe zapalenie wątroby typu A, gdyż stanowi ono 50% wszystkich zachorowań na zapalenia wątroby na świecie. Zapadalność w zależności od warunków przebywania wynosi od 300 do 2000 na 100 000 osób na miesiąc podróżowania. Co ważne, zachorowania występują nie tylko wśród osób podróżujących w warunkach prymitywnych, lecz także u turystów korzystających z luksusowych hoteli. Dotyczy to podróży do rejonów endemicznych Afryki, Azji Południowo-Wschodniej i Ameryki Południowej. Ryzyko zachorowania na WZW A w tych rejonach jest 100-krotnie większe niż na dur brzuszny czy cholerę. Schemat szczepienia wymaga podania dwóch dawek w odstępie 6-12 miesięcy. Przeciwciała anty-HAV stwierdzono u 93% zaszczepionych już po 15 dniach od podania pierwszej dawki. Pełne szczepienie podstawowe zapewnia 100% skuteczność. Podróżni mogą skorzystać ze skojarzonej szczepionki przeciwko WZW typu A i B.

Dur brzuszny

Dur brzuszny występuje endemicznie w Afryce, Azji oraz w Peru. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową, najczęściej w wyniku nieprzestrzegania podstawowych zasad higieny. Co miesiąc na dur brzuszny zapada 30 na 100 000 podróżujących na subkontynent indyjski. Szczepienia zalecane są podróżnym na tereny endemiczne oraz planującym dłuższy pobyt w rejonach wiejskich. W Polsce po eradykacji duru brzusznego od 1975 r. nie prowadzi się szczepień profilaktycznych. W związku z tym zalecane jest szczepienie podstawowe, które należy wykonać najpóźniej na 2 tygodnie przed wyjazdem.

Wścieklizna

Szczepienie przeciw wściekliźnie jest bardzo ważne. Chorobę wywołuje wirus neurotropowy przenoszony na człowieka przez chore zwierzę (ugryzienie, kontakt ze śliną). Aktualnie za tereny wolne od wścieklizny uznaje się USA, Australię, Nową Zelandię, część rejonów Europy Północnej i Południowej. Najbardziej narażone są osoby podróżujące w rejony wiejskie i kontaktujące się ze zwierzętami, misjonarze, podróżujący pojazdami jednośladowymi, pracownicy rolni, grotołazi, uczestnicy safari. Szczepienie profilaktyczne jest stosowane bez ograniczeń wiekowych według schematu 0-7-21(28) dni. Dawkę przypominającą należy podać po roku. Dawka uzupełniająca u osób, które przebyły cykl podstawowy, zalecana jest co 5 lat.