Zalecenie 35. Farmakologiczna profilaktyka zakażeń układu moczowego u noworodków i niemowląt z prenatalnym podejrzeniem wady układu moczowego ogólnie nie jest zalecana, należy natomiast monitorować dziecko pod kątem wystąpienia ZUM.

Siła rekomendacji 1B

Zalecenie 36. Sugeruje się, aby rozważyć zastosowania farmakologicznej profilaktyki ZUM u dziecka obarczonego dużym ryzykiem rozwoju zakażenia.

Siła rekomendacji 2D

Stosowanie farmakologicznej profilaktyki (FP) zakażeń układu moczowego (ZUM) u noworodków i niemowląt z prenatalnym podejrzeniem jego wady pozostaje przedmiotem dyskusji. Brakuje wystarczającej liczby badań klinicznych, oceniających efektywność i bezpieczeństwo takiego postępowania, co uniemożliwia sformułowanie jednoznacznych zaleceń w tym zakresie^1-9.

Z metaanalizy Bragi i wsp. wynika, że skumulowana częstość ZUM u dzieci z wodonerczem rozpoznanym prenatalnie była taka sama w grupie stosującej i niestosującej FP². Tylko w grupie dzieci z wodonerczem wysokiego stopnia przyjmujących profilaktycznie leki przeciwbakteryjne stwierdzono niższą częstość ZUM w porównaniu z badanymi bez FP (odpowiednio 14,6 vs 28,9%; p <0,01). Oszacowano, że zlecenie FP 7 pacjentom z wodonerczem wysokiego stopnia przekłada się na prewencję 1 incydentu ZUM².

Dane z piśmiennictwa wskazują na stosowanie farmakologicznej profilaktyki ZUM u noworodków/niemowląt z prenatalnym podejrzeniem wady układu moczowego (i postnatalnie potwierdzonymi anomaliami), obciążonych czynnikami dużego ryzyka ZUM. Zestawiono je w tabeli 1.

Tabela 1. Czynniki dużego ryzyka ZUM u dzieci z prenatalnym podejrzeniem wady układu moczowego

W retrospektywnym badaniu, które objęło 494 dzieci z rozpoznanym prenatalnie wodonerczem, diagnozowanych do 3 miesiąca życia i kontrolowanych co najmniej przez 3 miesiące od czasu pierwszego postnatalnego USG, nie stwierdzono związku między wystąpieniem ZUM a FP, nawet po uwzględnieniu stopnia wodonercza⁹.

Według kanadyjskich zaleceń (Canadian Urological Association/Pediatric Urologists of Canada) z 2017 r. stosowanie FP może przynieść większe korzyści u noworodków/niemowląt z wodonerczem III i IV stopnia według Society of Fetal Urology (SFU)¹⁰, poszerzonymi moczowodami i nieprawidłowościami w zakresie pęcherza moczowego¹¹. Z kolei z metaanalizy przeprowadzonej przez grupę europejskich ekspertów (European Association of Urology/European Society for Paediatric Urology Guideline Panel) wynika, że FP powinna być uwzględniana indywidualnie u pacjentów z poszerzeniem moczowodów, wysokiego stopnia wodonerczem oraz u nieobrzezanych chłopców⁷.

Tabela 2. Najczęściej stosowane leki w farmakologicznej profilaktyce ZUM u dzieci z prenatalnym podejrzeniem wady układu moczowego

Nie ma zgodnych zaleceń dotyczących profilaktycznego stosowania leków przeciwbakteryjnych przy cewnikowaniu pęcherza moczowego u noworodków i niemowląt z prenatalnym podejrzeniem wady układu moczowego (pobranie moczu na posiew, cystouretrografia mikcyjna). Praktyka kliniczna w tym zakresie jest zróżnicowana. Farmakologiczna profilaktyka częściej jest stosowana u noworodków z wysokim stopniem wodonercza niż z niskim, a także częściej w przypadkach wodonercza i poszerzenia moczowodu niż izolowanego wodonercza^1,3,8,11.

Brakuje danych jednoznacznie wskazujących na rodzaj i dawkowanie leków w przypadku podjęcia decyzji o zastosowaniu FP. Najczęściej stosowane leki i ich dawki zestawiono w tabeli 2 (dawkowanie raz na dobę w godzinach wieczornych)^3-6,12,13.