Załącznik 1 Badanie USG pacjenta z podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego

Badanie USG noworodka lub niemowlęcia z podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego powinno być wykonywane przez przeszkolonych specjalistów w odpowiednich warunkach. Należy bezwzględnie przestrzegać, aby badanie było wykonywane:

• aparatem USG nowej generacji wyposażonym w sondy szerokopasmowe wysokiej rozdzielczości zarówno typu convex, jak i liniowe
• przy użyciu sondy o częstotliwości co najmniej 7 MHz; jeżeli badanie przeprowadzane jest sondą convex 5 MHz, konieczne jest wykonanie dodatkowych przekrojów sondą liniową o częstotliwości 7 MHz lub wyższej; obrazowanie sondą liniową wysokiej częstotliwości umożliwia dokładną ocenę szerokości warstwy miąższowej, struktury korowo-rdzeniowej nerek, układu kielichowo-miedniczkowego (UKM) oraz moczowodów
• w ciepłym pomieszczeniu, tak aby rozebranemu dziecku zapewnić komfortowe warunki; czas badania USG dziecka z wrodzoną wadą układu moczowego jest dłuższy w porównaniu z badaniem standardowym
• w inkubatorze w przypadku dzieci z zaburzeniami adaptacji do życia pozałonowego lub u wcześniaków wymagających intensywnego nadzoru
• 20-30 minut po karmieniu (choć badanie USG u noworodków i niemowląt, odmiennie niż u starszych dzieci i dorosłych, wykonuje się bez specjalnego przygotowania); w przypadku wad z utrudnieniem odpływu moczu adekwatne nawodnienie dziecka pozwoli w prawidłowy sposób ocenić stopień poszerzenia układu kielichowo-miedniczkowego (UKM).

Terminy, w których powinny być wykonywane badania ultrasonograficzne w diagnostyce dziecka z wrodzoną wadą układu moczowego, są uzależnione od rozpoznania prenatalnego, stanu dziecka po porodzie oraz – w przypadku uropatii zaporowych – od stopnia nasilenia wady.

Gdy potrzebna jest wczesna interwencja urologiczna w celu przywrócenia drogi odpływu moczu, np. w obustronnym skrajnym wodonerczu, wodonerczu dotyczącym pojedynczej nerki lub w przypadku zastawek cewki tylnej, USG należy wykonać w pierwszych 24 godzinach po porodzie. W przypadku innych wad terminy, w których powinny być wykonywane badania ultrasonograficzne, zostały przedstawione w innej części zaleceń.

Prawidłowy obraz USG układu moczowego z dużym prawdopodobieństwem wyklucza obecność jego wady wrodzonej z wyjątkiem odpływu pęcherzowo-moczowodowego lub wielotorbielowatości nerek o dziedziczeniu autosomalnie dominującym.

Tabela 1. Przykładowe wielkości nerek opisywane w piśmiennictwie

Prawidłowy obraz USG układu moczowego obejmuje następujące elementy:

• nerki o prawidłowej wielkości w stosunku do wieku i wzrostu, o zachowanej echostrukturze korowo-rdzeniowej, prawidłowej echogeniczności kory
• UKM nieposzerzony – kielichy niewidoczne, miedniczka o wielkości nieprzekraczającej 4 mm w wymiarze AP
• moczowody – widoczne lub niewidoczne (jeśli widoczne, należy podać wymiar)
• pęcherz moczowy o gładkich zarysach ściany, z grubością nieprzekraczającą 2-3 mm (przy wypełnionym pęcherzu).

Parametrem oceniającym wielkość nerek najczęściej jest ich długość, rzadziej podaje się ich szerokość i grubość lub oblicza objętość. Do tej pory nie ma istotnych naukowo badań oceniających wielkość nerek w populacji noworodków i niemowląt w Polsce. W tabeli 1 podano wielkości nerek opisane w piśmiennictwie.