Wprowadzenie

Udar mózgu jest jedną z głównych przyczyn śmiertelności i niesprawności na świecie. Deficyty ruchowe, czuciowe czy zaburzenia funkcji poznawczych w przebiegu udaru mózgu zostały dobrze zdefiniowane. Opracowano także programy rehabilitacji, które służą ograniczaniu tych deficytów w celu poprawy funkcjonowania chorego zarówno w życiu codziennym, jak i zawodowym. Niewiele natomiast wiadomo na temat aktywności seksualnej u chorych po udarach – zagadnieniu, które odgrywa istotną rolę w jakości życia chorych i ich partnerów po incydentach naczyniowych. Zaburzenia funkcji seksualnych, takie jak spadek libido, zaburzenia wzwodu prącia czy zmniejszenie nawilżenia pochwy i intensywności orgazmu u kobiet^1,2 mają wieloczynnikowe podłoże obejmujące zarówno przyczyny organiczne (m.in. wynikające z lokalizacji ogniska udarowego, a tym samym deficytu neurologicznego; chorób towarzyszących czy stosowanego leczenia), jak i psychospołeczne (m.in. obawa przed nawrotem udaru, utrata poczucia własnej wartości, zaburzenia depresyjne).^3,4 Artykuł jest przeglądem danych na temat tego niewystarczająco dobrze poznanego problemu u chorych po udarze.

Przyczyny zaburzeń seksualnych po udarze mózgu

U podłoża zaburzeń funkcji seksualnych u pacjentów po udarze mózgu leży wiele czynników. Często jednak są one przejściowe, a wynikają w początkowym okresie po udarze z obecnego deficytu neurologicznego, np. zaburzeń mowy, niedowładu czy porażenia kończyn. Niemniej zaburzenia funkcji seksualnych wykazują pewną dynamikę. W jednym z badań z udziałem mężczyzn poniżej 65 roku życia, u których w przebiegu udaru doszło do rozwoju zaburzeń wzwodu, u 82% w ciągu kilku miesięcy od incydentu udarowego doszło do powrotu funkcji seksualnych.⁵ W innym badaniu odsetek ten był niższy i wynosił ok. 50%.⁶ U wielu chorych upośledzenie sprawności seksualnej utrzymuje się przez wiele lat po udarze. Do głównych przyczyn tego stanu należą: obawa przed następnym udarem, obniżenie libido, upośledzenie sprawności ruchowej oraz inne objawy wtórne do uszkodzenia OUN.

Aktywność seksualna a kolejny udar

Obawa przed następnym udarem jest częstą przyczyną ograniczania aktywności seksualnej przez chorych po udarze. Nierzadko także lekarze, aby zapobiec zwyżkom ciśnienia tętniczego zalecają w tej grupie chorych ograniczanie wysiłku fizycznego. Do udaru niedokrwiennego mózgu w trakcie aktywności seksualnej dochodzi rzadko, niemniej donoszono o pewnych czynnikach ryzyka lub stanach chorobowych, w przebiegu których ryzyko udaru niedokrwiennego w trakcie stosunku jest większe.