Wprowadzenie

Objawy kliniczne występujące w przebiegu niedokrwienia mózgu są bardzo ważnym elementem rozpoznania udaru, a co za tym idzie podjęcia właściwych działań terapeutycznych. Wystąpienie osłabienia siły mięśniowej kończyn czy zaburzeń mowy powoduje, że coraz częściej już bliscy pacjenta stawiają właściwą diagnozę. Jednak u niektórych chorych z udarem mózgu objawy nie są tak typowe, co czasami opóźnia ustalenie właściwego rozpoznania, a niekiedy może powodować lekceważenie zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości. W efekcie część osób z niedokrwieniem mózgu może nigdy nie zostać skierowanych i przyjętych do szpitala, a przez to nie mieć szansy na właściwą diagnostykę, leczenie i wdrożenie metod profilaktyki wtórnej udaru. Wśród nietypowych objawów udaru mózgu możemy wyróżnić:¹

• zaburzenia neuropsychiatryczne, w tym izolowane zaburzenia świadomości,
• objawy ze strony autonomicznego układu nerwowego,
• zaburzenia ruchowe – ruchy mimowolne,
• zespoły nerwów obwodowych,
• zespoły atypowe (np. izolowana dyzartria, izolowane zaburzenia widzenia, zespół obcego akcentu, izolowana dysfagia itd.),
• izolowany ból głowy.

Zwykle objawy udaru pojawiają się nagle, co ułatwia postawienie właściwego rozpoznania. W przypadku, kiedy niedokrwienie mózgu powoduje na przykład zaburzenia neuropsychiatryczne albo zaburzenia mowy o charakterze izolowanej dyzartrii, choremu i jego rodzinie trudno czasem precyzyjnie określić moment wystąpienia dolegliwości. To powoduje, że zgłaszane objawy uznaje się za przewlekłe lub powoli narastające w ciągu kilku dni lub tygodni. Ustalenia właściwego rozpoznania nie ułatwia fakt, że u części pacjentów badanie tomografii komputerowej (TK) mózgu nie wykazuje nieprawidłowości.

Zaburzenia neuropsychiatryczne

W obrazie klinicznym niektórych pacjentów w ostrej fazie udaru mózgu mogą dominować zaburzenia neuropsychiatryczne. Niekiedy towarzyszą im inne dyskretne lub przemijające objawy ogniskowego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Często występującym w ostrej fazie udaru zaburzeniem jest zespół majaczeniowy. Obserwuje się go u 10-30% pacjentów.^2,3 Czynnikami predysponującymi są wiek chorego, niektóre objawy udaru (np. afazja czy dysfagia), zaburzenia widzenia (również te niezwiązane z incydentem naczyniowym) oraz przyjmowanie leków cholinolitycznych, zakażenie i zaburzenia metaboliczne.⁴ Zespoły majaczeniowe częściej obserwuje się w przebiegu udarów z całego (total anterior circulation infarct, TACI) lub częściowego przedniego zakresu unaczynienia (partial anterior circulation infarct, PACI) prawej (niedominującej) półkuli mózgu.⁵