Neuroinfekcje

Redaktor działu: prof. dr hab. n. med Joanna Zajkowska, Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji UM, Białystok

Toksoplazmoza OUN – trudności kliniczne i diagnostyczne

dr n. med. Anna Moniuszko1, lek. Adam Garkowski1, dr n. med. Aneta Cybula-Walczak2 

1 Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
2 Klinika Hepatologii i Nabytych Niedoborów Immunologicznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres korespondencyjny: dr n. med. Anna Moniuszko, Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, ul. Żurawia 14,15-540 Białystok, e-mail: annamoniuszko@op.pl

Neurologia po Dyplomie 2015; 10 (1): 54-58

Wprowadzenie

Toksoplazmoza jest chorobą odzwierzęcą wywoływaną przez wewnątrzkomórkowego pierwotniaka Toxoplasma gondii (T. gondii). Kotowate są jedynymi zwierzętami, w których T. gondii może zakończyć cykl reprodukcyjny. T. gondii zaraża komórki nabłonka jelit, następnie oocysty są wydalane z kałem.1 Istnieją cztery drogi zarażenia ludzi:

  • spożycie zakaźnych oocyst z otoczenia (zwykle z gleby zanieczyszczonej odchodami kotów),
  • połknięcie cyst tkankowych w mięsie z zarażonego zwierzęcia, z zanieczyszczonych owoców, warzyw lub wody pitnej,
  • pionowa transmisja z zarażonej matki do płodu,
  • transfuzja krwi lub przeszczepienie narządu od zarażonego dawcy.

Spożywanie surowego mięsa odpowiada za większość przypadków toksoplazmozy w Europie, Nepalu i w Stanach Zjednoczonych.2,3 Seropozytywność ludzi w kierunku T. gondii na świecie jest wysoka. W Stanach Zjednoczonych u 11% osób w wieku od 6 do 49 lat wykazano obecność przeciwciał anty-T. gondii,4 a w Brazylii nawet u 77,5%.5

Objawy zarażenia Toxoplasma gondii

Większość, tj. 80-90% zarażeń T. gondii u osób z prawidłową odpornością jest bezobjawowa.6 Najczęstszą postacią kliniczną zarażenia jest limfadenopatia (20-30%). Mogą jej towarzyszyć gorączka, dreszcze i poty, bóle głowy, bóle mięśni, zapalenie gardła, wysypka, hepatosplenomegalia. Niezwykle rzadkie są przypadki ciężkiej choroby przebiegającej z zapaleniem płuc,7 zespołem ostrej niewydolności oddechowej, zapaleniem mięśnia sercowego,8 zapaleniem osierdzia,9 zapaleniem wielomięśniowym,10 zapaleniem wątroby i zapaleniem mózgu.

W postaci wrodzonej najczęściej dochodzi do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego (OUN) i oka. Dominującymi objawami są wodo- lub małogłowie, zwapnienia śródczaszkowe oraz zapalenie naczyniówki i siatkówki. Do zarażenia dochodzi w czasie ciąży lub po urodzeniu.11

U osób immunokompetentnych toksoplazmoza OUN występuję niezwykle rzadko, opisano pojedyncze przypadki.12-14 W przebiegu zakażenia HIV często dochodzi do uogólnionego zarażenia i zajęcia OUN. Zmiany zapalne o charakterze rozsianym mogą występować zarówno w całym mózgowiu, jak i tylko w określonych miejscach. Najczęściej zajęte są jądra ogoniaste, pogranicze korowo-podkorowe oraz wyściółka komór. Dochodzi do rozwoju wodogłowia, powstania ropni mózgu, torbielowatości mózgu, co klinicznie manifestuje się oczopląsem oraz trudnościami z koncentracją, zaburzeniami psychicznymi i drgawkami. W skrajnych przypadkach stan zapalny obejmuje struktury w mózgu odpowiedzialne za gospodarkę hormonalną, czego wynikiem są poważne zaburzenia regulacji hormonalnej.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Diagnostyka laboratoryjna

Istnieją liczne metody diagnozowania toksoplazmozy. Badaniem z wyboru są testy serologiczne, choć ich interpretacja często może przysporzyć trudności.15 Ze względu na [...]

Diagnostyka obrazowa

W diagnostyce toksoplazmozy OUN najbardziej przydatne są TK i MR mózgu z podaniem środka kontrastowego. U pacjentów z AIDS w większości [...]

Leczenie

Leczeniem z wyboru toksoplazmozy jest połączenie pirymetaminy (początkowo w dawce nasycającej 200 mg, następnie 50 mg dziennie u pacjentów z masą ciała <60 kg [...]
Do góry