Ciąża i połóg to ważne czynniki ryzyka u kobiet w wieku rozrodczym. Częstą przyczyną chorób i zgonów wśród ciężarnych jest udar spowodowany rzucawką i stanem przedrzucawkowym. Kluczową rolę w leczeniu odgrywa jak najszybsze rozwiązanie ciąży za pomocą cięcia cesarskiego.

W ciąży dochodzi też do udaru niedokrwiennego na podłożu zakrzepowo-zatorowym z powodu chorób serca i zaburzeń krzepnięcia. Każdy udar w tej sytuacji jest szczególnym wyzwaniem dla neurologa. Ważne, aby pacjentka znalazła się w ośrodku mającym doświadczenie w leczeniu trombolitycznym, w którym znajduje się oddział intensywnej terapii i ginekologiczny.

Wprowadzenie

Udar mózgu jest jedną z najczęstszych przyczyn długotrwałej niesprawności wśród dorosłych. Ryzyko jego wystąpienia wzrasta z wiekiem – zapadalność na udar po 65 r.ż. sięga 8,1%.^1,2 W populacji osób młodych (18-44 lata) zapadalność szacuje się na 0,8%.² U młodych kobiet ciąża i połóg zwiększają ryzyko udaru. Częstość jego występowania szacuje się wówczas na 34 na 100 tys. porodów, podczas gdy u nieciężarnych wynosi 21 na 100 tys. kobiet.^3-5 W ciąży (połogu) zdarza się rzadko, jest jednak ważną przyczyną chorób i zgonów wśród ciężarnych.⁶

Czynnikami ryzyka w tym okresie są najczęściej rzucawka i stan przedrzucawkowy.^4-6 W ostatnich latach w Stanach Zjednoczonych zanotowano wzrost zapadalności na udar wśród kobiet przyjmowanych do szpitala przed porodem i po porodzie z 47 do 83%.⁷ Przyczyną tego stanu jest najprawdopodobniej starszy wiek ciężarnych i częstsze występowanie w ciąży nadciśnienia tętniczego.⁷ Czynnikami mogącymi doprowadzić do udaru w ciąży są również: zaburzenia w układzie krzepnięcia (naturalna przewaga aktywności układu krzepnięcia nad procesami fibrynolitycznymi w późnym okresie ciąży), trombofilia, zastój krwi żylnej, nagłe zmniejszenie objętości krwi po porodzie, zespół antyfosfolipidowy, kardiomiopatia ciężarnych i inne choroby serca, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, niedokrwistość, trombocytopenia, infekcja, transfuzja, krwotok poporodowy, zaburzenia wodno-elektrolitowe i inne rzadsze przyczyny.^5,6,8,9 Udar może wystąpić na każdym etapie ciąży i połogu, jednak największe ryzyko towarzyszy pierwszym 2 tygodniom połogu. W tym samym czasie dochodzi do nagłego ubytku krwi, gwałtownych zmian hormonalnych, zmniejszenia liczby czynników przeciwkrzepliwych we krwi i zmian w ścianie naczyń krwionośnych.^6,9,10

Cięcie cesarskie zwiększa ryzyko 3-12-krotnie.9 Migrenowe bóle głowy, zwłaszcza migrena z aurą, zwiększają ryzyko udaru niedokrwiennego i krwotocznego łącznie 17-krotnie, a związek z udarem niedokrwiennym jest jeszcze większy (OR 30,7, 95% CI: 17,...