Leczenie

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu jest poważną chorobą, w skrajnych przypadkach prowadzącą do śmierci. Wymaga ona leczenia szpitalnego, najlepiej w specjalistycznym oddziale zakaźnym. Nawet w przypadkach ze stosunkowo łagodnym przebiegiem na początku choroby mogą pojawić się powikłania znacznie pogarszające rokowanie, takie jak obrzęk mózgu czy napady padaczkowe. W przypadku zapalenia bakteryjnego leczeniem z wyboru jest antybiotykoterapia włączona jak najszybciej, jeszcze bez potwierdzenia bakteriologicznego. Standardem jest podanie antybiotyku o szerokim spektrum jeszcze w izbie przyjęć.

Leczenie wirusowych zapaleń układu nerwowego jest przede wszystkim leczeniem objawowym. Objawowe postępowanie w przypadku wirusowego zapalenia OUN polega na zwalczaniu obrzęku mózgu (mannitol, steroidoterapia), leczeniu przeciwzapalnym oraz leczeniu napadów padaczkowych. Ważne jest również zachowanie równowagi w gospodarce kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej oraz stosowanie odpowiedniego żywienia. W wielu zakażeniach wirusowych nie ma swoistego leczenia. Do leczenia przyczynowego zaliczamy stosowanie coraz liczniejszych leków etiotropowych. W odrowym zapaleniu mózgu rozważa się terapię interferonem α. W przypadku opryszczkowego (herpetycznego) zapalenia mózgu chorym podaje się acyklowir w dawce 30 mg/kg m.c./24 h, tak jak w przypadku ospy i półpaśca (acyklowir, widarabina, famcyklowir). W nasilonych dolegliwościach bólowych w przebiegu neuralgii postherpetycznej wykorzystywane są leki profilaktyczne, takie jak karbamazepina, gabapentyna, pregabalina.

Podsumowanie

W praktyce lekarza – szczególnie neurologa – w izbie przyjęć lub oddziale ratunkowym pacjent z bólem głowy jest codziennością. Często neurolog jako pierwszy rozpoznaje infekcyjne zapalenie OUN. Standardem powinno być jak najszybsze zdiagnozowanie pacjenta, natychmiastowe podanie leku (antybiotyku, acyklowiru lub glikokortykosteroidów), jeszcze w ramach izby przyjęć, oraz decyzja o skierowaniu pacjenta do odpowiedniego ośrodka, najlepiej do oddziału chorób zakaźnych. W specjalistycznym oddziale jest przeprowadzana dalsza diagnostyka (z potwierdzeniem lub wykryciem patogenu) i terapia celowana. Rola lekarza, który jako pierwszy styka się z pacjentem z infekcją OUN, jest bardzo duża, ponieważ to od jego decyzji zależy skrócenie czasu do rozpoczęcia terapii w adekwatnym ośrodku.