Drżenie jest najczęściej spotykanym zaburzeniem ruchowym w praktyce lekarskiej. Może stanowić odrębną jednostkę chorobową lub pojawiać się w różnych schorzeniach układu nerwowego, a także w innych stanach chorobowych. W artykule kompleksowo omówiono rodzaje drżenia, z jakimi spotyka się neurolog.

Definicja i klasyfikacja drżenia

Drżeniem nazywamy mimowolne, bardziej lub mniej rytmiczne, oscylacyjne ruchy części ciała, będące wynikiem synchronicznych lub naprzemiennych skurczów mięśni agonistycznych i antagonistycznych. Drżenie najczęściej występuje w kończynach górnych, ale może też dotyczyć kończyn dolnych, głowy, tułowia, warg, brody, języka i strun głosowych.

Drżenie jest klasyfikowane przede wszystkim zależnie od okoliczności, w jakich się pojawia. Może być obecne w spoczynku (drżenie spoczynkowe, czyli statyczne) lub w czasie dowolnego skurczu mięśnia (action tremor).¹ Drżenie spoczynkowe występuje w części ciała, która nie podlega żadnej dowolnej aktywacji i jest w pełni podparta – nie musi przeciwstawiać się sile grawitacji. Ten typ drżenia zazwyczaj ustępuje lub wyraźnie się zmniejsza podczas wykonywania ruchów dowolnych, natomiast nasila w warunkach stresu emocjonalnego oraz w czasie wykonywania innych czynności, np. chodzenia.

Drżenie związane z dowolnym skurczem mięśnia, prowokowane przez wykonywanie określonych ruchów lub czynności, obejmuje: drżenie posturalne, kinetyczne, zadaniowe i izometryczne.

Drżenie posturalne, czyli postawne, ujawnia się w pozycji pokonującej siłę ciężkości. Przykładem może być drżenie rąk występujące przy wyciągniętych przed siebie kończynach górnych.

Drżenie kinetyczne występuje w czasie każdego ruchu dowolnego. Można je podzielić na proste drżenie kinetyczne oraz drżenie zamiarowe. Pierwsze z nich pojawia się podczas niecelowego ruchu dowolnego, choć może również utrzymywać się ze stałą amplitudą w trakcie ruchów celowych. W drżeniu zamiarowym amplituda wyraźnie wzrasta w końcowej fazie ruchu celowego kontrolowanego wzrokiem.

Drżenie zadaniowe pojawia się wyłącznie podczas wykonywania określonych czynności, np. pisania czy gry na instrumentach muzycznych.

Drżenie izometryczne powstaje wtedy, kiedy chory napina określone grupy mięśni (bez wykonywania ruchu), np. podczas silnego zaciskania pięści.

Kliniczną klasyfikację podstawowych postaci drżenia przedstawia tabela 1.²  

W drżeniu patologicznym częstotliwość jest najbardziej stałym parametrem i uważa się, że odzwierciedla ona charakter oscylatora wywołującego drżenie. Opisane zostały typowe zakresy częstotliwości dla drżeń o różnej etiologii, co może być pomocne w...