W pracy przedstawiono specyfikę wywiadu w kierunku chorób neurozwyrodnieniowych przebiegających z otępieniem, ze szczególnym uwzględnieniem zespołów otępiennych o wczesnym początku. Pominięto kwestię wykrywania objawów otępienia w przebiegu chorób neurologicznych, w których otępienie jest objawem późnym, jak np. w chorobie Parkinsona, oraz różnicowania depresji z wczesnymi objawami procesu otępiennego.

Wprowadzenie

Wywiad kliniczny dotyczący funkcjonowania w życiu codziennym stanowi bezcenne źródło hipotez diagnostycznych w różnicowaniu chorób otępiennych o wczesnym i późnym początku. Użyteczność wywiadu w diagnostyce różnicowej zależy zarówno od jego długości i kompleksowości, doświadczenia przeprowadzającego go klinicysty, jak i od dostępności wiarygodnego informatora. Optymalnym rozwiązaniem wydaje się wspólna rozmowa z pacjentem i osobą bliską, którą następnie można – w razie potrzeby – uzupełnić rozmową z osobą bliską bez udziału pacjenta.

Zakres wywiadu w diagnostyce różnicowej zespołów otępiennych

Diagnostykę różnicową zespołów otępiennych zawsze powinna poprzedzać diagnostyka w kierunku zaburzeń poznawczych o innej etiologii, potencjalnie odwracalnych. Stąd też pierwszym elementem wywiadu są pytania dotyczące ogólnego stanu zdrowia pacjenta, przebytych zabiegów operacyjnych, dotychczas przyjmowanych leków, stosowanych używek oraz narażenia na czynniki potencjalnie toksyczne w środowisku pracy. Sprawą niezwykle istotną, ale często pomijaną, jest stan emocjonalny pacjenta i jego uwarunkowania.

Dominujące skargi

Jeśli pacjent i/lub osoba bliska zgłaszają skargi mogące sugerować proces otępienny, warto w pierwszej kolejności (tj. przed zebraniem w sposób systematyczny bardziej szczegółowych danych) zapytać zarówno osobę badaną, jak i osobę bliską o to, kiedy pojawiły się pierwsze niepokojące objawy, kto je zauważył (pacjent czy inne osoby) oraz jakie są główne problemy w życiu codziennym z perspektywy pacjenta i informatora. Poza tym w uzasadnionych przypadkach (w razie podejrzenia zaburzeń zachowania u pacjenta czy też na prośbę osoby bliskiej) warto już na koniec rozmowy uzupełnić wywiad z informatorem bez udziału pacjenta. Zbieranie wywiadu od opiekuna pacjenta przed rozmową z samym pacjentem jest zdecydowanie niewskazane, gdyż może istotnie naruszyć zaufanie pacjenta do klinicysty i utrudnić późniejszą współpracę. Częstym błędem jest również sugerowanie się wyłącznie dostarczoną dokumentacją medyczną. Oprócz zapoznania się z nią konieczne jest niezależne zebranie danych istotnych z punktu widzenia diagnostyki.