Uruchomiliśmy nową wersję sklepu Podyplomie.pl! Wejdź i wypróbuj >
Temat numeru
Zespół podciśnienia śródczaszkowego a popunkcyjny ból głowy
lek. Anna Kamieńska1
lek. Monika Król2
prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska2
prof. dr hab. n. med. Eugeniusz Tarasów3
Zespół podciśnienia śródczaszkowego jest kliniczną postacią zmian objętości wewnątrzczaszkowej płynu mózgowo-rdzeniowego spowodowanych jego wyciekiem, występujących spontanicznie lub jatrogennie. Popunkcyjny ból głowy występuje dość często po punkcji lędźwiowej i w odróżnieniu od zespołu podciśnienia śródczaszkowego nie niesie ze sobą zmiany objętości struktur mózgu widocznej w badaniach obrazowych. Znajomość możliwych etiologii i przebiegu klinicznego zespołu, a przede wszystkim obrazów radiologicznych, pozwala na skuteczną diagnostykę i leczenie, które umożliwia całkowitą regresję zmian i ustąpienie objawów.
Wprowadzenie
Zespół podciśnienia śródczaszkowego (CSH – craniospinal hypotension) jest grupą objawów związanych z obniżeniem ciśnienia w jamie czaszki, prowadzących do zmian objętości struktur wypełniających czaszkę, które pojawiają się spontanicznie bądź są wywołane przeprowadzonymi zabiegami naruszającymi ciągłość opon mózgowo-rdzeniowych i wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) z jamy czaszki. Ubytek PMR powoduje zmniejszenie objętości wypełniającej czaszkę, co prowadzi do obniżenia struktur wewnątrzczaszkowych w stronę otworu wielkiego, ucisk lub przemieszczenie różnych struktur anatomicznych mózgu. Najważniejszą cechą zespołu podciśnienia jest powstanie nad półkulami mózgu przestrzeni podoponowej imitującej w badaniach obrazowych krwiaka bądź ropniaka.
Wiodącym objawem klinicznym podciśnienia śródczaszkowego jest tępy, głęboki, ortostatyczny ból głowy. Do innych objawów należą odchylenia w badaniu neurologicznym, między innymi porażenie nerwów czaszkowych, zaburzenia słuchu i widzenia, zawroty głowy. Metodą diagnostyczną z wyboru w przypadku podejrzenia zespołu podciśnienia śródczaszkowego jest rezonans magnetyczny (MR) z użyciem środka cieniującego. MR, łącznie z obrazem klinicznym, pozwala w większości przypadków na ustalenie ostatecznego rozpoznania. W leczeniu CSH stosowane są metody zarówno zachowawcze, takie jak spoczynek, nawodnienie i terapia glikokortykosteroidami, jak i przyczynowe, czyli zewnątrzoponowe nastrzyknięcia krwią własną, tzw. łata z krwi własnej (EBP – epidural blood patch).
Epidemiologia
Zespół podciśnienia śródczaszkowego pod względem etiologii dzielony jest na samoistne podciśnienie śródczaszkowe (SIH – spontaneous intracranial hypotension) oraz zespół jatrogenny, wywołany procedurami diagnostycznymi bądź leczniczymi prowadzącymi do wycieku PMR z jamy czaszki.
Samoistne podciśnienie śródczaszkowe występuje z częstością 5 przypadków na 100 000 osób, częściej u kobiet niż u mężczyzn (1,5:1). Szczyt zachorowań przypada na 4 dekadę życia, jednak pierwsze objawy zespołu mogą pojawić się już w dzieciństwie.1 ...