Pierwsze próby chirurgicznego leczenia chorób neurologicznych i wiążące się z tym narodziny neurochirurgii czynnościowej sięgają końca XIX wieku, kiedy Victor Horsley, usuwając fragmenty kory mózgu, próbował eliminować ruchy mimowolne. Wprowadzenie ramy stereotaktycznej pół wieku później spowodowało gwałtowny wzrost zainteresowania inwazyjnym leczeniem zaburzeń ruchowych, bólu neuropatycznego i zaburzeń psychicznych. Wykorzystując wysoką lub niską temperaturę, środki chemiczne lub promieniowanie jonizujące, nieodwracalnie uszkadzano części mózgowia, których nadreaktywność uznawano za przyczynę obserwowanych zaburzeń. Główną wadą operacji ablacyjnych była i jest ich nieodwracalność, co w połączeniu z wprowadzeniem nowoczesnej farmakoterapii było przyczyną gwałtownego spadku zainteresowania metodami ablacyjnymi w kolejnych latach.

Równolegle do zabiegów ablacyjnych od lat 40. XX wieku prowadzono próby stymulacji śródoperacyjnej; po zaprzestaniu stymulacji objawy chorobowe powracały, a objawy uboczne wynikające ze stymulacji po jej zaprzestaniu wygasały. Dla zwiększenia bezpieczeństwa i efektywności zabiegów kolejnym etapem stało się wprowadzenie stymulatorów do stałej stymulacji głębokiej mózgu (DBS – deep brain stimulation). Ograniczenia technologiczne nie pozwalały na powszechne zastosowanie DBS w praktyce klinicznej aż do końca XX wieku.

Efekt działania tej stymulacji może rozwijać się z różną szybkością. Wpływ DBS na drżenie może być obserwowany w ciągu sekund od jej inicjacji, natomiast wpływ na zaburzenia lękowe lub napady padaczkowe może umacniać się w ciągu miesięcy. W większości postępujących zaburzeń ruchowych, na przykład w chorobie Parkinsona (PD – Parkinson's disease) i drżeniu samoistnym, efekt stymulacji wraz z rozwojem choroby stopniowo się zmniejsza. W części natomiast jednostek chorobowych, takich jak padaczka, depresja, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne i dystonia, efektywność terapeutyczna stymulacji z czasem może wzrastać^1,2.

Zastosowanie kliniczne

Głęboka stymulacja mózgu jest obecnie zarejestrowana w Europie i refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia w Polsce w konkretnych jednostkach chorobowych, tj. w leczeniu PD, dystonii, drżenia, bólu neuropatycznego i padaczki lekoopornej. W ciągu ...