Profil farmakokinetyczny aceklofenaku a obserwowane efekty terapeutyczne

Po podaniu doustnym lek wchłania się w 100%, a stężenie maksymalne jest osiągane po 1,25-3 godzinach od podania (T_max), pokarm nie wpływa na stopień wchłaniania leku, jednak nie można zapominać, że T_max się wydłuża. Lek nie ulega kumulacji, charakteryzuje się krótkim biologicznym okresem półtrwania (T_0,5), który wynosi ok. 4 godzin, co ułatwia eliminację leku w ciągu doby i dodatkowo przekłada się na skrócenie czasu ekspozycji przewodu pokarmowego. Aceklofenak jest wydalany głównie z moczem (70-80%) w postaci glukuronianów. Parametry eliminacyjne leku nie zmieniają się u starszych pacjentów, dlatego nie wymaga on zmiany dawkowania w tej populacji. Metabolizm aceklofenaku zachodzi w wątrobie przy udziale CYP2C9. Szybka biotransformacja leku w hepatocytach powoduje powstanie metabolitów:

• 4’-hydroksyaceklofenaku (4’-HOACE)
• diklofenaku (DICLO)
• 5-hydroksydiklofenaku (5-HODICLO)
• 4’-hydroksydiklofenaku (4’-HODICLO)
• 5-hydroksyaceklofenaku (5-HOACE).

Warto zwrócić uwagę na możliwość konwersji substancji macierzystej do aktywnych metabolitów w miejscach stanu zapalnego, co istotnie przedłuża i zwiększa przeciwzapalne działanie aceklofenaku.

Aceklofenak rzadziej wywołuje działania niepożądane ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego (krwawienia, perforacje) w porównaniu z konwencjonalnymi NLPZ^10,12,13. Jedną z możliwych do zastosowania w praktyce opcji zmniejszenia ryzyka działań niepożądanych u pacjentów ze wskazaniami do stosowania NLPZ jest stosowanie proleków, które nie wykazują działania drażniącego na śluzówki przewodu pokarmowego. Jednym z takich leków jest aceklofenak.

U pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego (n = 168) oceniano skuteczność i tolerancję aceklofenaku (200 mg/24 h) i paracetamolu (3000 mg/24 h). Do oceny stopnia nasilenia dolegliwości bólowych u pacjentów użyto wizualnej skali analogowej (VAS – Visual Analogue Scale), a do określenia stopnia zaawansowania ChZS zastosowano skalę Lequesne’a. Częstość działań niepożądanych była porównywalna w obu analizowanych grupach, jednak skuteczniejsze leczenie przeciwbólowe wykazano dla aceklofenaku. Zbliżone efekty kliniczne obserwuje się podczas porównania aceklofenaku w dawce 100 mg/12 h i diklofenaku 75 mg/12 h.

Z praktycznego punktu widzenia przy wyborze leków z grupy NLPZ należy uwzględnić ich wpływ na izoenzymy cytochromu P450. Z wpływem tym wiąże się wprost ryzyko występowania interakcji farmakokinetycznych podczas stosowania NLPZ z innymi lekami. Dane te zebrano w tabeli 4³.

Tabela 4. NLPZ a cytochrom P450

Niestety w praktyce obserwujemy coraz większą liczbę interakcji między lekami z grupy NLPZ a przeciwdepresyjnymi. Liczba powikłań i interakcji wzrosła w czasie stosowania teleporad, szczególnie jeżeli chodzi o połączenia NLPZ z lekami z grupy SNRI lub selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI – selective serotonin reuptake inhibitor). W praktyce niektóre połączenia nie są zalecane z uwagi na zwiększenie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych, zwłaszcza krwawień. W tabeli 5 przedstawiono najczęstsze skojarzenia leków, które mogą prowadzić do istotnych klinicznie interakcji z następowym wystąpieniem objawów niepożądanych³.

Tabela 5. Skojarzenia NLPZ z lekami z grupy SSRI lub SNRI a zwiększenie ryzyka wystąpienia objawów niepożądanych

Z uwagi na ryzyko interakcji farmakokinetycznych nie należy łączyć celekoksybu z tramadolem. Celekoksyb jako inhibitor CYP2D6 hamuje metabolizm tramadolu do aktywniejszego analgetycznie O-demetylotramadolu. Konsekwencjami tej interakcji mogą być ograniczenie efektu analgetycznego oraz zwiększenie ryzyka wystąpienia nudności i wymiotów.

W każdym przypadku wybór leku w farmakoterapii bólu wymaga indywidualizacji.