BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Zespół zmęczenia u pacjentów neurologicznych
dr hab. n. med. Beata Łabuz-Roszak, prof. UO
- Zespół zmęczenia jako problem zdrowotny występujący w chorobach ośrodkowego (np. stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne, po udarze mózgu), obwodowego (m.in. po zespole Guillaina-Barrégo) i autonomicznego układu nerwowego (np. zanik wieloukładowy), a także w schorzeniach nerwowo-mięśniowych (takich jak dystrofie mięśniowe, rdzeniowy zanik mięśni)
- Rozpoznawanie i leczenie zespołu zmęczenia w chorobach neurologicznych, w tym metody niefarmakologiczne (psychoterapia, rehabilitacja, programy edukacyjne)
Zmęczenie jest jednym z najczęściej występujących objawów u pacjentów ze schorzeniami układu nerwowego1,2. Zazwyczaj opisywane jest jako wyczerpanie fizyczne, niezwiązane z nasileniem wykonywanych czynności, a także jako uczucie ogólnego osłabienia, braku sił i energii, a nawet całkowitego wyczerpania3-5. Objaw ten nie jest związany z przyjmowanymi lekami ani zaburzeniami psychicznymi, nie wiąże się też bezpośrednio ze stanem klinicznym (np. brak towarzyszącej niedokrwistości czy zaburzeń hormonalnych). Zmęczeniu mogą towarzyszyć zaburzenia pamięci i koncentracji, a także nadmierna senność. Objaw ten znacząco wpływa na życie społeczne, zawodowe i codzienną aktywność pacjentów, utrudniając ich funkcjonowanie, istotnie pogarsza jakość życia.
Jak wynika z danych z piśmiennictwa, związek przyczynowy zmęczenia z depresją nie jest jednoznaczny. Zdecydowana większość badaczy uważa, że zespół zmęczenia i depresja to dwa odrębne zaburzenia. Dowodem na to są obserwacje, że w przypadku zmęczenia – a nie depresji – jego natężenie zmniejsza się pod wpływem niższej temperatury, po śnie nocnym lub odpoczynku. Ponadto zmęczenie może pojawiać się epizodycznie, depresja zaś jest trwalsza. Współwystępowanie depresji może jednak nasilać objawy zespołu zmęczenia6,7.
Zmęczenie spotykane jest w chorobach ośrodkowego (m.in. stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne, po udarze mózgu), obwodowego (np. po zespole Guillaina-Barrégo) i autonomicznego układu nerwowego (np. zanik wieloukładowy), a także w chorobach nerwowo-mięśniowych (takich jak dystrofie mięśniowe, rdzeniowy zanik mięśni). Wśród innych schorzeń, w których występuje zmęczenie, wymienia się choroby serca i naczyń, nowotwory, schorzenia endokrynologiczne i psychiczne. Należy również pamiętać, że wiele leków zażywanych przewlekle ma wśród działań niepożądanych zmęczenie. Są to m.in. leki hipotensyjne, hipolipemizujące, przeciwpsychotyczne, antydepresyjne, chemioterapeutyki, interferony8.