Zespół zmęczenia u pacjentów neurologicznych

dr hab. n. med. Beata Łabuz-Roszak, prof. UO

Klinika Neurologii, Instytut Nauk Medycznych, Uniwersytet Opolski

Oddział Neurologii i Udarowy, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. św. Jadwigi w Opolu

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Beata Łabuz-Roszak , prof. UO

Oddział Neurologii i Udarowy,

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. św. Jadwigi

ul. Wodociągowa 4, 45-221 Opole

e-mail: broszak@sum.edu.pl

  • Zespół zmęczenia jako problem zdrowotny występujący w chorobach ośrodkowego (np. stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne, po udarze mózgu), obwodowego (m.in. po zespole Guillaina-Barrégo) i autonomicznego układu nerwowego (np. zanik wieloukładowy), a także w schorzeniach nerwowo-mięśniowych (takich jak dystrofie mięśniowe, rdzeniowy zanik mięśni)
  • Rozpoznawanie i leczenie zespołu zmęczenia w chorobach neurologicznych, w tym metody niefarmakologiczne (psychoterapia, rehabilitacja, programy edukacyjne)


Zmęczenie jest jednym z najczęściej występujących objawów u pacjentów ze schorzeniami układu nerwowego1,2. Zazwyczaj opisywane jest jako wyczerpanie fizyczne, niezwiązane z nasileniem wykonywanych czynności, a także jako uczucie ogólnego osłabienia, braku sił i energii, a nawet całkowitego wyczerpania3-5. Objaw ten nie jest związany z przyjmowanymi lekami ani zaburzeniami psychicznymi, nie wiąże się też bezpośrednio ze stanem klinicznym (np. brak towarzyszącej niedokrwistości czy zaburzeń hormonalnych). Zmęczeniu mogą towarzyszyć zaburzenia pamięci i koncentracji, a także nadmierna senność. Objaw ten znacząco wpływa na życie społeczne, zawodowe i codzienną aktywność pacjentów, utrudniając ich funkcjonowanie, istotnie pogarsza jakość życia.

Jak wynika z danych z piśmiennictwa, związek przyczynowy zmęczenia z depresją nie jest jednoznaczny. Zdecydowana większość badaczy uważa, że zespół zmęczenia i depresja to dwa odrębne zaburzenia. Dowodem na to są obserwacje, że w przypadku zmęczenia – a nie depresji – jego natężenie zmniejsza się pod wpływem niższej temperatury, po śnie nocnym lub odpoczynku. Ponadto zmęczenie może pojawiać się epizodycznie, depresja zaś jest trwalsza. Współwystępowanie depresji może jednak nasilać objawy zespołu zmęczenia6,7.

Zmęczenie spotykane jest w chorobach ośrodkowego (m.in. stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne, po udarze mózgu), obwodowego (np. po zespole Guillaina-Barrégo) i autonomicznego układu nerwowego (np. zanik wieloukładowy), a także w chorobach nerwowo-mięśniowych (takich jak dystrofie mięśniowe, rdzeniowy zanik mięśni). Wśród innych schorzeń, w których występuje zmęczenie, wymienia się choroby serca i naczyń, nowotwory, schorzenia endokrynologiczne i psychiczne. Należy również pamiętać, że wiele leków zażywanych przewlekle ma wśród działań niepożądanych zmęczenie. Są to m.in. leki hipotensyjne, hipolipemizujące, przeciwpsychotyczne, antydepresyjne, chemioterapeutyki, interferony8.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Rozpoznanie zespołu zmęczenia

W rozpoznaniu zespołu zmęczenia istotne są wywiad i badanie przedmiotowe, pomocne są również różne skale i kwestionariusze. Do najczęściej stosowanych należą [...]

Zmęczenie w stwardnieniu rozsianym

U chorych na stwardnienie rozsiane (SM – sclerosis multiplex) zmęczenie jest jednym z najczęściej obserwowanych objawów. Jak wynika z danych z [...]

Zmęczenie w chorobie Parkinsona

Zespół zmęczenia występuje u ok. 50% pacjentów z chorobą Parkinsona, zasadniczo z podobną częstością u chorych z wczesną i zaawansowaną postacią. [...]

Zmęczenie u chorych po udarze mózgu

Częstość występowania zespołu zmęczenia po udarze mózgu (poststroke fatigue) wynosi 25-85%. Około 40% osób uważa, że jest to najgorszy objaw, którego [...]

Leczenie zespołu zmęczenia

Leczenie zmęczenia u pacjentów z przewlekłymi schorzeniami układu nerwowego jest zadaniem niełatwym i bardzo złożonym, a terapia farmakologiczna rzadko przynosi spodziewaną [...]

Podsumowanie

Zmęczenie jest jednym z najczęściej występujących objawów u pacjentów ze schorzeniami układu nerwowego. Znacząco wpływa na życie społeczne, zawodowe i codzienną [...]
Do góry