• RLS
  • zespół chronicznego zmęczenia
  • fibromialgia
  • choroba stawu skroniowo-żuchwowego
  • migrena lub napięciowe bóle głowy
  • zespół jelita drażliwego
  • nadwrażliwość lub uczulenie na substancje chemiczne
  • uraz szyi (w tym kręgosłupa szyjnego)
  • zaburzenia lękowe
  • depresja17.

Uzyskany wynik łączny w części A daje indeks sensytyzacji, który oznacza nasilenie bólu:

  • 0-29 pkt – subkliniczny
  • 30-39 pkt – łagodny
  • 40-49 pkt – średni
  • 50-59 pkt – ciężki
  • 60-100 – ekstremalny.

Kwestionariusz CSI został poddany walidacji dla kultury języka polskiego przez zespół pod kierunkiem Turczyna, biorąc za pozycję wyjściową wersję z 2000 r.18,19

Allodynia Symptom Checklist składa się z 12 pytań dotyczących czynności mogących wywoływać ewentualną allodynię, czyli sytuację, w której u pacjenta występują nieprzyjemne doznania, np. uczucie bólu, pieczenia, parzenia, na skutek oddziaływania bodźca, które u zdrowych ludzi nie wywołują bólu, m.in. podczas czesania lub odgarniania włosów, golenia twarzy, noszenia okularów, soczewek kontaktowych, kolczyków, naszyjnika lub obcisłej odzieży, brania prysznica, ułożenia twarzy lub głowy na poduszce, ekspozycji na ciepło bądź zimno. Respondent może udzielić 1 spośród 5 punktowanych odpowiedzi określających częstotliwość występowania allodynii (nigdy – 0, rzadko – 1, czasami – 2, często – 3, zawsze – 4). Z podsumowania wyników uzyskuje się ogólne nasilenie allodynii (0-2 – brak, 3-5 – nieznaczne, 6-8 – umiarkowane, ≥9 – ciężkie)20-22.

Self-rated Pain Sensitivity Questionnaire opracowano jako alternatywę dla eksperymentalnych testów bólu. Ten kwestionariusz składa się z 15 pytań obejmujących samoocenę natężenia bólu po zadziałaniu różnych bodźców (ciepło, zimno, ucisk, ostry – nakłucie szpilką) w okolicy głowy, kończyny górnej i dolnej. Jego wypełnienie zajmuje 5-10 minut23.

ABSTRACT

Central sensitization in migraine. Part 1. Definition and assessment

Migraine is one of the most common causes of disability among nervous system diseases. Treatment of a migraine attack alone is effective in only 50% of patients, and therefore prevention measures are widely used. However, preventive treatment in chronic migraine is ineffective or insufficient in about 30-35% of patients. The pathomechanisms underlying the transition from episodic migraine to chronic migraine continue to be investigated. In an attempt to explain this phenomenon, the concept of central sensitization to pain has been defined.

A series of two review papers presents the current state of knowledge on central sensitization in migraine. One paper presents definitions and options for assessing central sensitization. The other paper discusses the incidence of central sensitization in migraine and treatment options.

Piśmiennictwo

1. Stępień A. Migrena – od patofizjologii do terapii. Neurol Dypl 2020;15(00):12-5

2. Stępień A. Nowoczesne leczenie migreny. Ból 2019;20(1):39-44

3. Brola W, Sobolewski P. Nowe strategie leczenia i profilaktyki migreny. Aktualn Neurol 2019;19(3):132-40

4. Stępień A, Słowik A, Domitrz I i wsp. Zalecenia ekspertów i konsultantów krajowych dotyczące postępowania u pacjentów leczonych z powodu migreny ze współwystępującą depresją. Diagnoza. Strategie terapeutyczne. Część 2. Psychiatr Pol 2021;243:1-18

5. Opara J. Neuromodulacja w migrenie. Część 1. Nieinwazyjna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna. Neurol Dypl 2023;18(1):25-30

6. Opara J. Neuromodulacja w migrenie. Część 2. Przezczaszkowa stymulacja prądem stałym tDCS. Neurol Dypl 2023;18(2):26-30

7. Opara J. Neuromodulacja w migrenie. Część 3. Neurostymulacja obwodowa w migrenie. Neurol Dypl 2023;18(3):35-42

8. Woolf CJ, Thompson SW, King AE. Prolonged primary afferent induced alterations in dorsal horn neurones, an intracellular analysis in vivo and in vitro. J Physiol (Paris) 1988-1989;83(3):255-66

9. Strassman AM, Raymond SA, Burstein R. Sensitization of meningeal sensory neurons and the origin of headaches. Nature 1996;384(6609):560-4

10. Woolf CJ. Central sensitization: implications for the diagnosis and treatment of pain. Pain 2011;152(3 Suppl):S2-15

11. Loeser JD, Treede R-D. The Kyoto protocol of IASP Basic Pain Terminology. Pain 2008;137(3):473-7

12. Nijs J, van Houdenhove B, Oostendorp RA. Recognition of central sensitization in patients with musculoskeletal pain: Application of pain neurophysiology in manual therapy practice. Man Ther 2010;15(2):135-41

13. Schuttert I, Timmerman H, Petersen KK, et al. The Definition, Assessment, and Prevalence of (Human Assumed) Central Sensitisation in Patients with Chronic Low Back Pain: A Systematic Review. J Clin Med 2021;10(24):5931

14. Yunus MB. Editorial review: an update on central sensitivity syndromes and the issues of nosology and psychobiology. Curr Rheumatol Rev 2015;11(2):70-85

15. Woolf CJ. Pain amplification – A perspective on the how, why, when, and where of central sensitization. J Appl Biobehav Res 2018;23(2):e12124

16. Nijs J, Torres-Cueco R, van Wilgen CP, et al. Applying modern pain neuroscience in clinical practice: criteria for the classification of central sensitization pain. Pain Physician 2014;17(5):447-57

17. Neblett R, Cohen H, Choi Y, et al. The Central Sensitization Inventory (CSI): establishing clinically-significant values for identifying central sensitivity syndromes in an outpatient chronic pain sample. J Pain 2013;14(5):438-45

18. Beaton DE, Bombardier C, Guillemin F, et al. Guidelines for the Process of Cross-Cultural adaptation of Self-report Measures. Spine 2000;25(24):3186-91

19. Turczyn P, Kosińska B, Janikowska-Hołoweńko D i wsp. Tłumaczenie i kulturowa adaptacja polskiej wersji Indeksu Centralnej Sensytyzacji. Reumatologia 2019;57(3):129-34

20. Jakubowski M, Silberstein S, Ashkenazi A, et al. Can allodynic migraine patients be identified interictally using a questionnaire? Neurology 2005;65(9):1419-22

21. Lipton RB, Bigal ME, Ashina S, et al. Cutaneous allodynia in the migraine population. Ann Neurol 2008;63(2):148-58

22. Wilbrink LA, Louter MA, Teernstra OPM, et al. Przedruk polskiego tłumaczenia artykułu za zgodą International Association for the Study of Pain (IASP) – allodynia w klasterowym bólu głowy. Ból 2018;19(3):29-36

23. Ruscheweyh R, Marziniak M, Stumpenhorst F, et al. Pain sensitivity can be assessed by self-rating: development and validation of the pain sensitivity questionnaire. Pain 2009;46(1-2):65-74

Do góry