Układowe zapalenie małych naczyń a objawy neurologiczne
dr n. med Anna Raczkiewicz
- W niniejszym artykule skoncentrowano się na chorobach, w których istotnym elementem jest pierwotne zapalenie małych tętnic, tętniczek, naczyń włosowatych i żyłek, a rzadziej naczyń średnich i dużych
Układowe zapalenia małych naczyń są stosunkowo rzadkimi schorzeniami. Dochodzi do nich w wyniku uszkodzenia ścian drobnych naczyń przez proces zapalny, a w efekcie do zmian wielonarządowych. W tego typu chorobach często obserwuje się różnorodne i nieswoiste objawy ze strony układu nerwowego. Zapalenie naczyń należy uwzględnić w różnicowaniu objawów neurologicznych, zwłaszcza u chorych, u których występują objawy ogólne, takie jak gorączka, ubytek masy ciała, bóle stawów oraz cechy zajęcia innych narządów i układów (skóry, układu oddechowego, nerek, przewodu pokarmowego).
Zapalenia naczyń należą do zróżnicowanej grupy chorób, których cechą wspólną jest wspomniane zapalenie ścian naczyń krwionośnych prowadzące do ich uszkodzenia. Za pierwotne uważa się takie, przy których czynnik wyzwalający nie jest znany. Wtórne powstają w wyniku infekcji, układowych chorób tkanki łącznej, nowotworów lub działania substancji chemicznych, w tym leków i narkotyków. Istnieją zapalenia ograniczone do jednego narządu (np. naczyń ośrodkowego układu nerwowego [OUN], izolowane zapalenie aorty), niemniej większość pierwotnych zapaleń to choroby układowe.
Podział schorzeń oparto na rozmiarze najczęściej zajętych naczyń (zapalenia dużych, średnich i małych naczyń), należy jednak pamiętać, że w danej jednostce chorobowej mogą być zajęte naczynia różnego i niekiedy dowolnego kalibru jak w zapaleniach różnych naczyń (zespół Cogana [CS – Cogan syndrome], choroba Behçeta). W tabeli 1 uwzględniono choroby, w których istotnym elementem jest pierwotne zapalenie małych tętnic, tętniczek, naczyń włosowatych i żyłek, a rzadziej naczyń średnich i dużych1.
Etiologia
Do domniemanych czynników etiologicznych chorób związanych z zapaleniem małych naczyń zaliczane są uwarunkowania genetyczne, infekcje, szczepionki, alergie, kontakt ze zwierzętami gospodarskimi i ekspozycja na krzemionkę2,3. W patogenezie istotną ...
Mechanizm uszkodzenia naczyń z udziałem kompleksów immunologicznych polega na aktywacji neutrofili w wyniku przyłączenia do receptora Fc, aktywacji dopełniacza, uruchomienia degranulacji, fagocytozy, generacji ROS, następnie uwalniania cytokin i c...
Diagnostyka
Pacjenci ze schorzeniami związanymi z zapaleniem małych naczyń nierzadko leczą się u różnych specjalistów (np. zapalenie twardówki – u okulisty, zapalenie ucha i zatok – u laryngologa, objawy neuropatii – u neurologa), którzy nie zawsze potrafią ...
