Przestrzeganie zasad postępowania od chwili zetknięcia się z chorym na zaćmę do czasu zakończenia jego obserwacji po operacji pozwoli uniknąć popełnienia błędów w diagnostyce i leczeniu tych chorych oraz powikłań okołooperacyjnych.

Zaćma to jeden z głównych powodów zgłaszania się pacjenta do okulisty, a jej usunięcie jest najczęściej wykonywanym zabiegiem chirurgicznym. Mimo to jej rozpoznawanie i proces leczenia w dalszym ciągu stanowią źródło wielu błędów i pomyłek. Może do nich dojść na każdym etapie postępowania z chorym – zarówno podczas wizyt poprzedzających operację, jak i w trakcie samego zabiegu oraz w okresie opieki pooperacyjnej.

Mimo przeprowadzenia licznych badań nie udowodniono dotychczas skuteczności jakiejkolwiek profilaktyki pierwotnej ani leczenia zachowawczego. Chirurgiczne usunięcie pozostaje jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy.

Wywiad

Największym problemem, a w związku z tym częstą przyczyną błędów popełnianych przez lekarza rozpoznającego zaćmę, jest wybranie najlepszego dla pacjenta momentu wykonania operacji. Często jest to wynik nieuświadomienia choremu wpływu zmętnienia soczewki na codzienne funkcjonowanie. W trakcie rozmowy należy ocenić wpływ objawów wzrokowych na jakość życia, zdolność do pracy, możliwość prowadzenia pojazdów, na sposób spędzania wolnego czasu, a także na widzenie w różnych warunkach oświetlenia. Kierowanie się jedynie ostrością wzroku mierzoną w gabinecie może prowadzić do zbyt późnej lub zbyt wczesnej kwalifikacji do zabiegu operacyjnego. Należy też uwzględnić efekt olśnienia, a także bardzo rzadko oceniane poczucie kontrastu.

Równie często bagatelizowane jest nastawienie pacjenta do operacji. Częstym błędem jest niedostateczne poinformowanie chorego o potencjalnych korzyściach płynących z zabiegu, ale również o ryzyku wystąpienia powikłań.

Niewystarczająco starannie zebrany wywiad w kierunku współwystępujących chorób ogólnych i okulistycznych oraz przebytych urazów (nawet w odległej przeszłości) może wpływać na rokowanie po zabiegu. Szczególnie ważne jest prawidłowe kontrolowanie nadciśnienia tętniczego i cukrzycy. Należy również wykluczyć stany, które mogą być czasowym przeciwwskazaniem do przeprowadzenia operacji zaćmy, takie jak:

• świeżo przebyty zawał serca (w ostatnich 3 miesiącach)
• niedawno przebyty udar mózgu (w ostatnich 6 miesiącach)
• aktywne ostre stany zapalne.

Często pomijanym elementem wywiadu jest informacja o lekach przyjmowanych przez chorego. Szczególnie istotne znaczenie ma stałe stosowanie: