Zajęcie narządu wzroku w przebiegu neuroboreliozy zdarza się rzadko, niemniej zawsze należy uwzględnić tę etiologię w diagnostyce różnicowej schorzeń narządu wzroku, zwłaszcza u chorych mieszkających w rejonach endemicznych.

Borelioza (choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa) jest wielonarządową chorobą wywołaną przez krętki z rodzaju Borrelia burgdorferi. Obraz kliniczny boreliozy wiąże się z zajęciem skóry, stawów oraz serca. Jeżeli choroba przebiega z zajęciem układu nerwowego, określana jest mianem neuroboreliozy.

Zajkowska podaje, że symptomatologia neuroboreliozy wynika z możliwości lokalizacji choroby w każdym miejscu układu nerwowego, a jego zajęcie może nastąpić w różnym czasie od zakażenia (od kilku miesięcy do nawet kilkunastu lat).1,2

Po raz pierwszy borelioza została opisana w 1975 r. u dzieci z rumieniem wędrującym i nietypowym zapaleniem stawów, które wystąpiło endemicznie w miejscowości Lyme w stanie Connecticut w Stanach Zjednoczonych. Od nazwy tej miejscowości powstała nazwa choroby z Lyme.

Mimo szerokiego spektrum objawów w tej jednostce klinicznej zajęcie narządu wzroku należy do rzadkości. Pacjent ze zmianami ze strony narządu wzroku w przebiegu choroby z Lyme powinien być traktowany jak chory z infekcją ośrodkowego układu nerwowego (OUN).

Borelioza może powodować wiele objawów ocznych, przybierając różne postacie. W pierwszej kolejności należy wymienić:

• zapalenie śródmiąższowe rogówki
• dość rzadkie przypadki zapalenia twardówki i nadtwardówki
• zapalenie wewnątrzgałkowe i (lub) pozagałkowe nerwu wzrokowego
• zapalenie siatkówki
• porażenie nerwów czaszkowych, w tym odpowiadających za unerwienie mięśni gałkoruchowych (okoruchowego – III, bloczkowego – IV, odwodzącego – VI) oraz
• zapalenie błony naczyniowej, najczęściej części pośredniej.1-3

Etiologia i epidemiologia

Czynnikiem etiologicznym boreliozy jest krętek z rodziny Spirochetaceae, (w Polsce są to B. burgdorferi, B. garinii, B. afzelii) przenoszony przez kleszcze z rodzaju Ixodes ricinus (ryc. 1).

Do zachorowania najczęściej dochodzi w sezonie wiosenno-letnim i jesiennym. Jest ono związane z przebywaniem ludzi w lasach i na łąkach, które są siedliskami kleszczy.

Cykl rozwojowy kleszcza trwa 2 lata i składa się z trzech faz: larwy, nimfy i postaci dorosłej. Do zakażenia człowieka najczęściej dochodzi w następstwie ugryzienia przez nimfy, które są najmniejsze i najbardziej agresywne. Po wniknięciu przez skórę krętki rozprzestrzeniają się w ciągu kilku dni i przenikają do krwioobiegu, mogą także szerzyć się drogami chłonnymi i wzdłuż nerwów obwodowych. Autorzy najnowszych publikacji sugerują też, że krętki mogą produkować rozpuszczalną w tłuszczach neurotoksynę, która jest odpowiedzialna za wystąpienie wielu objawów neurologicznych.4