Badania ultrasonograficzne

Metodą badania często stosowaną w praktyce klinicznej jest USG w prezentacji A (amplitude), w której amplituda krzywej odpowiada sile ech odbitych od struktur położonych wzdłuż jednej prostej. Sondy używane do badania USG w prezentacji A zwykle pracują z częstotliwością 8-10 MHz. Prezentacja A jest stosowana głównie jako część biometrii gałki ocznej (pomiar długości gałki), choć bywa też wykorzystywana jako osobna metoda diagnostyczna.

Najczęściej stosowaną techniką ultrasonograficzną jest badanie USG w prezentacji B (brightness), które pozwala na uzyskanie obrazu prezentowanego w postaci punktów o różnej jasności, odpowiadającej sile ech odbitych od struktur położonych w jednej płaszczyźnie.² Sondy używane do badania gałki ocznej w prezentacji B (tylnego odcinka) zwykle pracują z częstotliwością 10 MHz, zaś sondy wykorzystywane do badania oczodołu w prezentacji B zwykle pracują z częstotliwością 7 MHz.¹

Zgodnie z prawami fizyki fale o mniejszej długości (i większej częstotliwości) pozwalają na uzyskanie obrazu o większej rozdzielczości, pogarsza się jednak głębokość ich penetracji. Dlatego odmiana USG w prezentacji B, zwana biomikroskopią ultradźwiękową (UBM – ultrasound biomicroscopy), która wykorzystuje sondy pracujące z częstotliwością 35 MHz lub 50 MHz, umożliwia obrazowanie jedynie struktur przedniego odcinka gałki ocznej.

Badanie w prezentacji B wykonywane jest zwykle przez zamknięte powieki, ze względu na znaczne tłumienie ultradźwięków przez powietrze. W badaniu tym jako substancję pośrednią stosuje się żel. Podczas badania USG oceniana jest morfologia badanych struktur (wielkość, kształt) oraz ich ruchomość. Ultrasonografia w prezentacji B umożliwia też ocenę dynamiczną, np. ruchów tkanki włóknistej wraz z ruchami gałki ocznej.³ Możliwe jest także wykonywanie dokładnych pomiarów badanych struktur. Oprogramowanie pozwala również na obróbkę wyświetlanego obrazu, która poprawia jego jakość, np. możliwa jest regulacja całkowitego wzmocnienia sygnału (gain), dostępna jest też funkcja TGC (time gain control) służąca do zmiany nasycenia obrazu w jego przedniej części, co wpływa na regulację kontrastu między intensywnością obszarów położonych blisko i daleko od sondy lub powiększenie obrazu (zoom).

W przypadku urazu gałki ocznej i przy nieprzeziernych ośrodkach optycznych badanie ultrasonograficzne pozwala na szybką diagnostykę i szybkie podjęcie decyzji terapeutycznych. Współczesne aparaty USG są zwykle oparte na wykorzystaniu techniki cyfrowej, z możliwością gromadzenia bazy danych pacjentów i zapisywania skanów na dysku komputera. Zaletą ich jest zatem możliwość archiwizacji danych i łatwy dostęp do nich w dowolnym momencie, co pozwala na lepszą analizę zmian, zarówno retrospektywną, jak i prospektywną, a także stanowi o wysokiej wartości badań ultrasonograficznych pod względem medyczno-prawnym.^1,4,5

Urazy gałki ocznej

Zgodnie z obowiązującą terminologią systemu BETT (Birmingham Eye Trauma Terminology) urazy mechaniczne gałki ocznej mogą być sklasyfikowane jako:

1. uraz zamknięty (uraz niepowodujący powstania pełnościennej rany):

1.1. stłuczenie

1.2. rana warstwowa

2. uraz otwarty (rana obejmuje pełną grubość ściany gałki):

2.1. pęknięcie gałki ocznej (rana pełnościenna spowodowana urazem tępym)

2.2. rana gałki ocznej (zranienie) (rana pełnościenna spowodowana ostrym obiektem):

2.2.1. uraz perforujący (uraz powodujący powstanie dwóch ran – wlotowej i wylotowej)

2.2.2. uraz przenikający (drążący, penetrujący) (uraz powodujący powstanie pojedynczej rany)

2.2.3. ciało obce wewnątrzgałkowe (skutek urazu przenikającego).⁴

We wszystkich wspomnianych rodzajach urazów diagnostyka ultrasonograficzna odgrywa istotną rolę, pozwala bowiem na dokładne określenie zmian patologicznych, często umożliwia ustalenie rozpoznania, a także jest pomocna w ocenie przed- i pooperacyjnej.