Owrzodzenie rogówki jest poważnym stanem okulistycznym, który bardzo często prowadzi do znacznego upośledzenia ostrości wzroku, a w niektórych przypadkach do ślepoty. Schorzenie to stanowi problem diagnostyczny i terapeutyczny ze względu na trudność w określeniu etiologii czynnika infekcyjnego prowadzącego do zapalenia rogówki i owrzodzenia. Należy podkreślić, że jak najszybsze rozpoznanie etiologii oraz rozpoczęcie celowanego leczenia ogranicza proces zapalny i zapobiega dalszym powikłaniom.

W warunkach fizjologicznych rogówka w naturalny sposób chroniona jest przed infekcjami. Taką barierą dla patogenów jest nieuszkodzony nabłonek rogówki, którego gładka powierzchnia utrudnia adhezję i penetrację patogenów, a także prawidłowy film łzowy zawierający proteiny, które biorą udział w procesach odpornościowych i naprawczych powierzchni oka.¹ Zaburzenia naturalnej bariery ochronnej rogówki sprzyjają stanom zapalnym wywołanym przez bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki. Bardzo często, szczególnie w przewlekłych lub nawracających przypadkach, dochodzi do kontaminacji różnymi czynnikami infekcyjnymi. Owrzodzenia rogówki mogą również powstać na niezakaźnym tle, m.in. neurotroficznym, autoimmunologicznym, toksycznym, alergicznym, po oparzeniach chemicznych oraz keratopatii z ekspozycji. W tabeli 1 przedstawiono najczęstsze przyczyny owrzodzeń rogówki.

Etiologia owrzodzeń rogówki

Najczęstszą przyczyną infekcyjnego zapalenia rogówki są bakterie, a dane z piśmiennictwa wskazują, że infekcje rogówki o tej etiologii są drugą najważniejszą przyczyną prawnej ślepoty na świecie.² Częstość infekcji bakteryjnych powoduje, że zakażenia rogówki z założenia traktuje się jako bakteryjne, o ile wyniki laboratoryjne nie wskazują innej etiologii, a dotychczasowe leczenie przeciwbakteryjne nie przynosi efektu. W większości przypadków przyczynę owrzodzenia bakteryjnego stanowią Gram(+) gronkowce i paciorkowce (Staphylococcus aureus, S. epidermidis, Streptococcus pneumoniae) oraz Gram(–) pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) (ryc. 1), która stanowi najpowszechniejszy patogen u osób stosujących miękkie soczewki kontaktowe.²

Użytkowanie soczewek kontaktowych w systemie przedłużonym (np. opatrunkowych) związane jest często z zakażeniem wielobakteryjnym. Inne, rzadziej spotykane bakterie oportunistyczne (Moraxella, Actinobacter, Serratia marcescens, zespoł Mycobacterium...

Przyjmuje się, że grzybicze infekcje rogówki są znacznie rzadsze od bakteryjnych i stanowią około 5-10% wszystkich zapaleń rogówki (ryc. 2).⁵