TYLKO DO 5 GRUDNIA! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Zaburzenia funkcjonowania wzrokowego w uszkodzeniach mózgu u dzieci
lek. Maria Turska
Dziecko z prawidłową lub jedynie nieznacznie obniżoną ostrością wzroku i uszkodzonym ośrodkowym układem nerwowym może mieć bardzo duże problemy z orientacją w otoczeniu, rozpoznawaniem obiektów lub osób. Wczesne i właściwe rozpoznanie poszczególnych trudności wzrokowych u dzieci z mózgowym uszkodzeniem widzenia pozwala ustalić właściwą rehabilitację oraz wprowadzić zasady ułatwiające codzienne życie.
W codziennej praktyce okulistycznej oceniając funkcję widzenia badamy ostrość wzroku do dali i bliży, oceniamy poczucie barw i stereopsję, czasem kierujemy na badanie pola widzenia. A co z badaniem pozostałych funkcji widzenia? Fizjologicznie na widzenie składa się:
- widzenie szczegółów zależne od oświetlenia i odległości
- pole widzenia
- rozpoznawanie koloru
- postrzeganie kształtu
- wrażliwość na kontrast
- percepcja ruchu
- umiejętność przeszukiwania, lokalizowania
- widzenie przestrzenne, czyli stereopsja
- osiąganie wyższych sprawności wzrokowych, m.in.:
– dobieranie obiektów i obrazków według określonych cech
– odnajdywanie szczegółów na obrazkach
– dopełnianie wzrokowe
– znaki abstrakcyjne.
Do oceny zaburzeń funkcjonowania wzrokowego w uszkodzeniach mózgu u dzieci nie wystarczy badanie okulistyczne w gabinecie lekarskim. Wskazana jest dokładna analiza zachowań dziecka poprzedzona wnikliwą obserwacją, wywiad z jego opiekunami, a także ocena większej liczby funkcji wzrokowych niż te, które badamy w codziennej praktyce, czyli funkcjonalna ocena widzenia (tab. 1).
Organizacja kory wzrokowej oraz objawy uszkodzenia jej elementów
Układ wzrokowy człowieka obejmuje oko, drogi wzrokowe oraz korowe i podkorowe ośrodki mózgowe. Gałka oczna odpowiada za prawidłową recepcję bodźców wzrokowych, drogi wzrokowe za przewodzenie (transmisio), a ośrodki wzrokowe w korze mózgu za percepcję (perceptio). Sprawne funkcjonowanie całego układu wzrokowego warunkuje prawidłowe widzenie. Uważa się, że odpowiedzialne za widzenie ośrodki w korze mózgowej znajdują się w korze potylicznej w okolicy szczeliny ostrogowej.
W 1982 r. Ungerleider i Mishkin, a następnie w 1995 r. David Milner i Melvyn Goodale przedstawili tezę o istnieniu dwóch odrębnych systemów przetwarzających dane wzrokowe: drogi brzusznej oraz drogi grzbietowej (ryc. 1).1,2
Droga brzuszna
Droga brzuszna (ventral stream) obejmuje korę dolno-ciemieniową oraz skroniową i pozwala świadomie rozpoznać i zrozumieć, co jest widziane. Sprawna kora wzrokowa brzuszna odpowiada za ostre widzenie szczegółów, rozpoznawanie różnic w kontraście, u...