Objawy oczne występują u około 25% chorych na półpaśca w następstwie namnażania się wirusa ospy wietrznej w zwoju trójdzielnym. Chorzy ci powinni być niezwłocznie kierowani do okulisty, by w razie konieczności rozpocząć leczenie i zapobiec niebezpiecznym dla wzroku nieodwracalnym zmianom.

Wirus ospy wietrznej/półpaśca (VZV – varicella zoster virus) należy do rodziny Herpesviridae.¹ Charakterystyczną cechą tego gatunku jest zdolność wywoływania zakażeń utajonych, które mogą ulegać reaktywacji. Ospa wietrzna jest manifestacją kliniczną zakażenia pierwotnego, natomiast półpasiec rozwija się w następstwie reaktywacji zakażenia, którego źródłem jest sam chory. Po zakażeniu pierwotnym, do którego dochodzi drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni, wirus pozostaje przez wiele lat w stanie latentnym w zwojach korzonków brzusznych, które przenoszą głównie sygnały czuciowe do rdzenia kręgowego. Po wygaśnięciu odporności swoistej typu komórkowego i pod wpływem czynników wyzwalających związanych z zaawansowanym wiekiem, urazem, zmianą metabolizmu neuronalnego wywołaną infekcją, stresem lub upośledzeniem odporności, może dojść do jego reaktywacji.² Wówczas wirus intensywnie namnaża się i przemieszcza wzdłuż nerwów drogą zstępującą, docierając do skóry. Najczęściej atakowane są dermatomy piersiowe T3-L3 oraz zaopatrywane przez nerw trójdzielny.

Gałąź oczna nerwu V jest zajęta częściej niż gałęzie żuchwowa oraz szczękowa i właśnie jej zajęcie jest określane mianem półpaśca ocznego. Rozprzestrzenianie się wirusa wywołuje zapalenie okołoneuronalne i okołotkankowe, które manifestuje się wykwitami skórnymi na zaopatrywanym obszarze, tj. okolicy nadoczodołowej, powiekach i czole.³ W przebiegu choroby mogą również występować liczne objawy dotyczące gałki ocznej, takie jak zapalenie spojówek, rogówki, błony naczyniowej lub porażenie zaopatrujących narząd wzroku nerwów czaszkowych.

Jeśli infekcja obejmuje inne nerwy, manifestuje się jako inny rodzaj półpaśca – półpasiec uszny, rozsiany, wewnętrzny, zgorzelinowy lub nawrotowy.⁴

Epidemiologia

Półpasiec najczęściej występuje u osób w podeszłym wieku, które w dzieciństwie przebyły infekcję wirusem ospy. Badania wykazują, że ponad 90% osób w wieku powyżej 12 lat ma przeciwciała odpornościowe przeciw VZV, a u ponad 99% populacji powyżej 40...

U około 20% osób, które przebyły zakażenie pierwotne, dochodzi do późniejszej reaktywacji. W 15% wszystkich zakażeń VZV zajęta bywa gałąź oczna V nerwu czaszkowego. Choroba może wystąpić w postaci izolowanej (zajęcie gałązki nosowo-rzęskowej, czoł...