Wrażenie błysków światła jest częstym objawem zgłaszanym przez pacjentów w gabinecie okulistycznym. Ma to również odzwierciedlenie w piśmiennictwie naukowym. W bazie danych Narodowej Biblioteki Medycznej można znaleźć aż 24 miliony artykułów dotyczących tej problematyki. Zapoznanie się z przyczynami i istotą błysków może być przydatne w codziennej praktyce okulistycznej.

Definicja

Błyski światła w polu widzenia (fotopsje) to subiektywne postrzeganie wrażeń wzrokowych w wyniku pobudzania siatkówki, nerwu wzrokowego lub struktur ośrodkowego układu nerwowego. Zalicza się je do zjawisk entoptycznych, tj. procesów powstających bez udziału zewnętrznych bodźców świetlnych.¹ Opis objawów przedstawiany przez pacjenta może być precyzyjny lub niedokładny, w zależności od jego osobowości, zdolności do analizy tego, co postrzega, a także wykształcenia. Również same błyski mogą być ukształtowane (np. błyskawice, łuki) lub widziane jako bezkształtne rozbłyskiwanie światła, pulsowanie, błyszczenie, świecenie. Zwykle najwyraźniej są one widoczne w przyciemnionym oświetleniu.

W ocenie tych zjawisk bierze się pod uwagę: morfologię (np. świecące przecinki, plamki, linie, obręcze, zygzaki, fale, iglice, smugi, mroczki z połyskującymi krawędziami), kolor (np. żółte błyski w proliferacjach wewnątrzgałkowych, w rozwarstwieniu siatkówki, zatruciu naparstnicą, fioletowe błyski w zatorze, zakrzepie żyły środkowej siatkówki), czas trwania i częstotliwość błysków (np. błyski krótkie, seryjne) oraz lokalizację w polu widzenia. Istotne jest również: występowanie tych zjawisk w jednym lub obojgu oczach, czy występują w dzień, czy w nocy, czy pojawiają się podczas ruchów głową, czytania, czy pojawiły się po urazie oka, czy towarzyszą obniżeniu stężenia glukozy we krwi, czy współistnieją z nimi objawy ogólne, takie jak bóle głowy, dwojenie, nudności.

Przypuszcza się, że przyczyną błysków jest mechaniczna, zapalna lub naczyniowa stymulacja fotoreceptorów siatkówki. Różnice w postrzeganiu tych zjawisk zależą od tego, czy pobudzana jest zewnętrzna, czy wewnętrzna część siatkówki i czy siatkówka jest pobudzana od przodu, czy od tyłu. Pobudzanie fotoreceptorów siatkówki od przodu (trakcje szklistkowo-siatkówkowe na jej powierzchni) wywołuje szybkie, skroniowe flesze, natomiast stymulacja fotoreceptorów siatkówki od tyłu powoduje widzenie centralnego iskrzenia.

Przyczyny mechaniczne błysków jednoocznych

Błyski najczęściej kojarzy się z tylnym odłączeniem ciała szklistego (PVD – posterior vitreous detachment). Obkurczające się ciało szkliste i trakcje szklistkowo-siatkówkowe wywołują pociąganie powierzchni centralnej lub obwodowej siatkówki i stym...