Uszkodzenia chemiczne (środkami alkalicznymi i kwasami) spojówki i rogówki stanowią stan nagły wymagający natychmiastowej interwencji. Urazy chemiczne oczu mogą prowadzić do rozległego uszkodzenia powierzchni i przedniego odcinka oka, a w konsekwencji do poważnego upośledzenia widzenia. Wczesne rozpoznanie i właściwe postępowanie jest kluczowe w uzyskaniu jak najlepszych możliwych wyników leczenia tego typu urazów.

Wprowadzenie

Oparzenia narządu wzroku w większości przypadków są łagodne i goją się w ciągu kilku dni. Ciężkie oparzenia zdarzają się rzadko, ale mogą być przyczyną uszkodzenia ważnych struktur oka, wywoływać przewlekłe dolegliwości oraz doprowadzić do znacznego upośledzenia ostrości wzroku ze ślepotą włącznie. Ponadto ich następstwem może być poważny defekt kosmetyczny aparatu ochronnego gałki ocznej.

Klasyfikacja oparzeń powierzchni oka

Ze względu na to, że leczenie i rokowanie w przypadku oparzeń chemicznych i termicznych gałki ocznej zależy od ciężkości uszkodzenia, opracowano systemy ich klasyfikacji.^1-5 Obecnie stosuje się dwa główne systemy klasyfikacyjne oparzeń rogówki: Ropera-Halla (zmodyfikowana klasyfikacja Hughesa)⁶ oraz klasyfikację Dui.⁷

Klasyfikacja Ropera-Halla (tab. 1) ocenia stopień uszkodzenia rogówki i obszar niedokrwienia jej rąbka. Klasyfikacja Dui (tab. 2) natomiast ocenia szacunkowo uszkodzenie rąbka rogówki w liczbie godzin zegarowych oraz procentowe uszkodzenie spojówki. W randomizowanym badaniu Gupty i wsp. klasyfikacja Dui okazała się przydatniejsza w przewidywaniu ostatecznych wyników ciężkich oparzeń powierzchni gałki ocznej.⁵ Jednakże oba systemy klasyfikacji są obecnie powszechnie stosowane w codziennej praktyce.

Ważnymi objawami początkowymi, które stanowią miernik rozległości uszkodzenia termicznego czy chemicznego gałki ocznej, są niedokrwienie rąbka liczone w godzinach zegarowych oraz rozległość uszkodzenia powierzchni spojówki mierzona jako wielkość ubytku nabłonka rogówki barwiącego się fluoresceiną lub w cięższych stanach jako wielkość obszaru niedokrwienia spojówki.¹

Epidemiologia oparzeń powierzchni oka

Według danych z różnych ośrodków okulistycznych częstość występowania oparzeń chemicznych i termicznych szacowana jest na 12-19% wszystkich urazów oczu, w tym ok. 10% stanowią oparzenia termiczne. Ok. 30% ciężkich urazów dotyczy obojga oczu.¹ Oparzenia najczęściej występują u osób młodych, głównie mężczyzn (2/3 wszystkich urazów chemicznych).

Do zdecydowanej większości oparzeń chemicznych oczu dochodzi w miejscu pracy na skutek wypadków przemysłowych (68%). Związki alkaliczne występują powszechnie w materiałach budowlanych oraz w czyszczących środkach chemicznych, dlatego oparzenia prz...