Przeszczepienie rogówki – przewodnik po technikach operacyjnych

dr hab. n. med. Dorota Wyględowska-Promieńska

lek. Kamila Kozieł

Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Dorota Wyględowska-Promieńska, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, e-mail: wpdorota@gmail.com

Przeszczepienie rogówki to jedna z coraz częściej stosowanych metod leczenia w okulistyce. Obejmuje takie techniki operacyjne, jak: keratoplastyka drążąca, keratoplastyka warstwowa przednia i tylna oraz przeszczepienie komórek rąbka rogówki. Techniki te różnią się liczbą warstw rogówki objętych przeszczepieniem, wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu oraz możliwymi powikłaniami śród- i pooperacyjnymi. Udział procentowy poszczególnych metod w całkowitej rocznej liczbie wykonywanych przeszczepień przedstawia się różnie, w zależności od kraju. Poważnym problemem ograniczającym liczbę zabiegów jest niewystarczająca dostępność rogówek od dawców.

Wprowadzenie

W skali globalnej upośledzenie widzenia [obejmujące wg definicji World Health Organization (WHO) upośledzenie widzenia w stopniu umiarkowanym i ciężkim oraz ślepotę] dotyczy ok. 285 mln ludzi. Jego najczęstszymi przyczynami są: nieskorygowana wada refrakcji, zaćma oraz jaskra. Wśród osób z upośledzeniem widzenia aż 39 mln dotkniętych jest ślepotą,1 do której zazwyczaj prowadzą zaćma (odpowiada za ok. 50% przypadków ślepoty), choroby rogówki (kolejne 10%), jaskra, zwyrodnienie plamki związane z wiekiem, cukrzyca oraz inne, rzadsze przyczyny.2

Rogówka znajduje się w przedniej części gałki ocznej i stanowi 1/6 jej części. Jej prawidłowa struktura oraz właściwe funkcjonowanie pozwalają na zachowanie ciągłości gałki ocznej, ochronę struktur położonych za rogówką oraz odgrywanie roli ośrodka najsilniej załamującego promienie świetlne w układzie optycznym ludzkiego oka. W budowie rogówki wyróżnia się następujące warstwy: nabłonek, błonę Bowmana, zrąb, błonę Descemeta i śródbłonek.3 W 2013 r. została zdefiniowana i scharakteryzowana nowa warstwa w strukturze ludzkiej rogówki: warstwa Dua. Znajduje się ona przed błoną Descemeta, jest pozbawiona komórek i zbudowana z sieci włókien kolagenowych zorientowanych w różnych kierunkach. Odkrycie tej szczególnie mocnej warstwy rogówki może być istotne zarówno dla zrozumienia biomechaniki rogówki i mechanizmu powstawania niektórych patologii rogówki (jak descemetocele czy dystrofie rogówki występujące przed błoną Descemeta), jak i dla dalszego rozwoju technik operacyjnych obejmujących głębokie warstwy rogówki.4

Utrzymanie przejrzystości rogówki, niezbędne do zachowania prawidłowego widzenia, zależy od kilku czynników. Pierwszym z nich jest określony, uporządkowany układ włókien kolagenowych, z których składa się rogówka. Dezorganizacja tej struktury, np....

Choroby rogówki prowadzące do upośledzenia widzenia i ślepoty to m.in.:

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Keratoplastyka drążąca rogówki

PK polega na usunięciu pełnej grubości rogówki u biorcy i zastąpieniu jej rogówką dawcy (ryc. 1, 2). Jest to technika przeszczepiania umożliwiająca leczenie [...]

Keratoplastyka warstwowa

LK to technika operacyjna polegająca na usunięciu z rogówki biorcy jedynie tych warstw, które są objęte chorobą, i zastąpieniu ich tkanką dawcy.7 Metoda [...]

Przeszczepienie komórek rąbka rogówki

Miejscem połączenia rogówki z twardówką jest rąbek. W jego obszarze zlokalizowane są tzw. komórki macierzyste nabłonka, które systematycznie odnawiają tę najbardziej zewnętrzną warstwę [...]

Podsumowanie

Osiągnięcie jak najlepszych efektów terapeutycznych przy minimalnym ryzyku powikłań jest motorem rozwoju nie tylko okulistyki, ale i całej medycyny. Systematyczne udoskonalanie [...]
Do góry