Idiopatyczny otwór w plamce stanowi względnie częstą przyczynę zaburzenia prawidłowego widzenia. W artykule przybliżono wady i zalety dostępnych metod leczenia tej choroby oraz wytyczne postępowania z pacjentem w zależności od stadium zaawansowania otworu w plamce.

Wprowadzenie

Anatomicznie idiopatyczny otwór w plamce (MH – macular hole) jest przerwaniem ciągłości siatkówki w okolicach dołeczka. Najczęściej dotyczy kobiet ok. 70 r.ż.¹ Na podstawie badania retrospektywnego McCannel i wsp. wykazali, że w 72% przypadków MH wystąpił u kobiet: w 50% były to pacjentki między 65 a 74 r.ż., a tylko w 3% kobiety poniżej 50 r.ż.^1,2

Istnieje wiele hipotez dotyczących patogenezy MH. Za główną przyczynę uważa się trakcje szklistkowo-siatkówkowe, jednak jego pojawienie się może mieć także związek z urazem czy wysoką krótkowzrocznością. W niektórych przypadkach wytworzenie pełnościennego otworu w plamce (FTMH – full thickness macular hole) przebiega szybko i gwałtownie, jednak z reguły powstaje on w ciągu kilku tygodni, a nawet miesięcy, przechodząc w tym czasie przez kolejne stadia zaawansowania.

Diagnostyka i obraz kliniczny

Aby zaproponować pacjentowi jak najlepszą metodę leczenia, należy poznać pełen obraz kliniczny, a więc przeprowadzić diagnostykę, zaczynając od wywiadu. Powinien on uwzględniać informacje dotyczące czasu trwania objawów oraz okulistycznej historii choroby pacjenta (np. współwystępowania jaskry czy odwarstwień siatkówki).

Pierwsze objawy zauważane przez chorego to przymglenie lub zniekształcenie obrazu w centralnym polu widzenia (metamorfopsje), poważnie pogarszające zdolność czytania. W późniejszych stadiach zaawansowania często dochodzi do znacznego obniżenia ostrości wzroku oraz powstania mroczka centralnego.

Kolejnym etapem diagnostyki jest badanie przedmiotowe. Przy użyciu lampy szczelinowej należy dokładnie obejrzeć okolicę plamki, ocenić stopień odłączenia ciała szklistego oraz wygląd tarczy nerwu wzrokowego i siatkówki obwodowej. Diagnostyka MH obejmuje metody subiektywne i obiektywne. Do tych pierwszych można zaliczyć test Amslera oraz test Watzkego-Allena. Z kolei oftalmoskopia pośrednia, angiografia fluoresceinowa, laserowa tomografia siatkówki (HRT – Heidelberg retinal tomography), optyczna koherentna tomografia (OCT – optical coherence tomography), spektralna optyczna koherentna tomografia (SOCT – spectral optical coherence tomography), a także optyczna koherentna tomografia z wykorzystaniem lasera strojonego (SS-OCT – swept source optical coherence tomography) należą do metod obiektywnych.