Celem artykułu jest przedstawienie wytycznych opracowanych na podstawie pracy European Society of Retina Specialists (EURETINA) z 2017 roku.¹

Wprowadzenie

Częstość występowania cukrzycowego obrzęku plamki (DME – diabetic macular edema) na świecie stale rośnie. Jest on jedną z głównych przyczyn utraty wzroku w populacji osób w wieku produkcyjnym. Przewiduje się, że retinopatia cukrzycowa stanie się plagą nadchodzących dziesięcioleci z powodu gwałtownego wzrostu liczby zachorowań na cukrzycę na całym świecie. Ocena wielu parametrów klinicznych, a także nowe metody diagnostyczne, w tym obrazowanie za pomocą optycznej koherentnej tomografii (OCT – optical coherence tomography), pozwalają na szczegółową kwalifikację i ocenę stadium retinopatii cukrzycowej. Okuliści stosują różne strategie postępowania w DME, takie jak fotokoagulacja laserowa, wstrzyknięcia doszklistkowe preparatów anty-VEGF, steroidy oraz witrektomię. Wszystkie wymienione procedury lecznicze obarczone są potencjalnymi powikłaniami. W związku z różnorodnym podejściem do terapii DME rozpoczęła się nowa era leczenia.

Omawiane wytyczne zawierają przegląd obecnie dostępnych procedur diagnostycznych i możliwości terapeutycznych, które są rekomendowane przez European Society of Retina Specialists (EURETINA). Wytyczne te bazują na najaktualniejszej wiedzy czołowych ekspertów w Europie i stanowią kolejną część serii zaleceń EURETINA dotyczących postępowania w chorobach siatkówki.

Cechy kliniczne retinopatii cukrzycowej

Retinopatia cukrzycowa (DR – diabetic retinopathy) jest określeniem stosowanym do opisu zaburzeń mikronaczyniowych, które są obserwowane u chorych na cukrzycę w biomikroskopowym badaniu klinicznym lub uwiecznione na kolorowej fotografii dna oka. Najwcześniejszą oznaką retinopatii są mikroaneuryzmaty (MA), które mają kształt kropki o ostro zakończonych brzegach. Morfologicznie są one uwypukleniem ściany naczynia włosowatego. Mikroaneuryzmaty występują często w obszarach pozbawionych perfuzji, które są widoczne w badaniu angiograficznym z kontrastem (fluoresceiną). Z kolei krwotoczki siatkówkowe, które występują w całej siatkówce, są następną ważną oznaką DR (ryc. 1). Mogą przyjmować kształt płomykowo-pierzasty, jeśli znajdują się w warstwie włókien nerwowych, lub kształt kropki/plamki, jeśli znajdują się w wewnętrznych warstwach siatkówki. Mogą również występować śródsiatkówkowe nieprawidłowości mikronaczyniowe (IRMA – intraretinal microvascular abnormalities) charakteryzujące się poszerzonym i krętym przebiegiem drobnych naczyń krwionośnych, które przylegają do obszarów niedokrwiennych. Poszerzenie żył siatkówki oraz ich kręty, paciorkowaty przebieg są typowymi zmianami związanymi z DR. Wysięki twarde stanowią kolejny objaw retinopatii cukrzycowej, wynikający z przewlekłego miejscowego przecieku z naczyń siatkówki (ryc. 2). Wysięki twarde składają się głównie z lipidów i występują w postaci żółtawobiałych zmian, zwykle z wyraźnymi brzegami najczęściej w pobliżu skupisk MA. Wysięki miękkie, zwane ogniskami waty, tworzą się w miejscu blokady przepływu aksoplazmy w włóknach nerwowych siatkówki, u podstaw których leży ogniskowe niedokrwienie siatkówki. Niedokrwiona siatkówka widoczna jest jako szarobiały okrągły lub owalny obszar z niejasno zaznaczonymi, pierzastymi krawędziami.