Temat numeru

Opryszczkowe zapalenie gałki ocznej

dr hab. n. med. Agnieszka Kubicka-Trząska1,2
lek. Joanna Kozioł-Moszczyńska2
lek. Katarzyna Kozicka2
lek. Katarzyna Żuber-Łaskawiec1,2

1Klinika Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Katedry Okulistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum w Krakowie

2Oddział Kliniczny Kliniki Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Agnieszka Kubicka-Trząska, Klinika Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Katedry Okulistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, ul. Kopernika 38, 31-501 Kraków; e-mail: akubicka@onet.pl

 

Wczesne rozpoznanie opryszczkowego zapalenia gałki ocznej i szybkie włączenie leczenia przeciwwirusowego są niezwykle istotne w zapobieganiu poważnym miejscowym powikłaniom, mogącym prowadzić do trwałego upośledzenia wzroku, a w skrajnych przypadkach – jego utraty.

Wprowadzenie

Wirus opryszczki pospolitej (HSV – herpes simplex virus) należy do rodziny herpeswirusów. Ta duża rodzina liczy ponad 100 gatunków wirusów DNA, ale tylko 8 z nich jest chorobotwórczych u człowieka.1 Wśród schorzeń wywoływanych przez te wirusy u ludzi poza opryszczką należy wymienić ospę wietrzną, półpasiec, cytomegalię, gorączkę trzydniową, mononukleozę zakaźną oraz mięsaka Kaposiego.1,2 Wirusy opryszczki są jednymi z najbardziej rozpowszechnionych ludzkich patogenów. Szacuje się, że 80-90% populacji na świecie jest nosicielami wirusa herpes simplex, z czego u połowy pojawiają się kliniczne objawy opryszczki.1,3 Obraz kliniczny zakażenia tym wirusem jest bardzo zróżnicowany – od łagodnych, samoograniczających się zmian przez formy przewlekłe, nawracające aż po ciężkie infekcje ogólnoustrojowe mogące zagrażać życiu chorego.1,3

Opryszczka jest wywoływana przez dwa podtypy wirusa herpes simplex: HSV1 i HSV2. Pierwszy z nich wywołuje zmiany chorobowe w górnych częściach ciała: w błonach śluzowych jamy ustnej, na skórze twarzy, powiekach, spojówce, rogówce, drugi zaś występuje w skórze i błonach śluzowych zewnętrznych narządów płciowych.3,4 Bardzo rzadko wirus HSV2 przedostaje się do oka przez zakażoną wydzielinę narządów płciowych w wyniku kontaktów seksualnych lub podczas porodu przy przejściu przez zakażony kanał rodny matki (zakażenie okołoporodowe).5

Zakażenie pierwotne wirusem herpes simplex

Do zakażenia pierwotnego HSV rzadko dochodzi w pierwszych 6 miesiącach życia dzięki ochronnemu działaniu matczynych przeciwciał. Najczęściej pojawia się ono we wczesnym dzieciństwie – między 6 miesiącem a 5 rokiem życia – w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą chorą. Wirus przenoszony jest drogą kropelkową lub na brudnych rękach w wyniku bezpośredniego kontaktu z objętą procesem chorobowym skórą lub błoną śluzową.5,6 Inną drogą zakażenia jest kontakt z wydzielinami zawierającymi wirusy (ślina, łzy) pochodzącymi od osoby chorej lub będącej bezobjawowym nosicielem wirusa opryszczki.5,6

Zakażenie pierwotne zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Czasami mogą mu towarzyszyć gorączka, objawy infekcji górnych dróg oddechowych, osłabienie, złe samopoczucie. Występujące jednostronne ostre zapalenie spojówek ma charakter odczynu grudkowego – ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zakażenie nawrotowe wirusem herpes simplex

Po okresie zakażenia pierwotnego wirus wędruje wzdłuż aksonów nerwów czuciowych do ich zwojów; w przypadku wirusa HSV1 do zwoju nerwu trójdzielnego, gdzie [...]

Opryszczkowe zapalenie powiek

Wykwity opryszczkowe na brzegach powiek i skórze okolicy oczu występują stosunkowo rzadko. Zmiany pojawiają się jednostronnie, początkowo w postaci przezroczystych pęcherzyków wypełnionych surowiczą [...]

Opryszczkowe zapalenie spojówek

Opryszczkowe zapalenie spojówek wywołuje uczucie ciała obcego pod powieką, ból oraz pieczenie oka. Ma typowe cechy ostrego wirusowego zapalenia spojówek i są [...]

Opryszczkowe zapalenie rogówki

Opryszczkowe zapalenie rogówki jest najczęstszą zakaźną przyczyną ślepoty w krajach rozwiniętych.2,12 Dlatego szybkie rozpoznanie zakażenia HSV1, właściwa klasyfikacja i idące za tym postępowanie [...]

Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego

Opryszczkowe zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej występuje rzadko. Może ono przebiegać bez objawów zapalenia rogówki, co czasami utrudnia prawidłowe rozpoznanie przyczyny [...]

Diagnostyka różnicowa opryszczkowego zapalenia rogówki

W diagnostyce różnicowej opryszczkowego zapalenia rogówki należy wziąć pod uwagę inne postaci infekcyjnych zapaleń rogówki wywołanych przez wirusy takie jak varicella zoster [...]

Diagnostyka laboratoryjna opryszczkowych chorób gałki ocznej

W diagnostyce nabłonkowego zapalenia rogówki wywołanego wirusem opryszczki zwykle wystarczające do ustalenia rozpoznania jest dokładne badanie przedniego odcinka gałki ocznej w lampie szczelinowej, [...]

Leczenie

W wyniku przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych serii randomizowanych, podwójnie zaślepionych badań klinicznych Herpetic Eye Disease Study (HEDS) określono złoty standard leczenia opryszczkowego zapalenia [...]

Podsumowanie

Mimo przeprowadzenia kilku prób klinicznych nie udało się stworzyć skutecznej szczepionki chroniącej przed zakażeniem HSV1 i jego nawrotami.11
Do góry