Zaćma dziecięca – leczenie chirurgiczne i korekcja bezsoczewkowości

dr hab. n. med. Erita Filipek

Klinika Okulistyki Dziecięcej Katedry Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Erita Filipek, Klinika Okulistyki Dziecięcej Katedry Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, ul. Ceglana 35, 40-514 Katowice; e-mail: erita.filipek@gmail.com

Wskazaniem do usunięcia zaćmy wrodzonej są zmętnienia w soczewce uniemożliwiające prawidłowy rozwój procesów widzenia. Leczenie jest wyłącznie operacyjne i powinno być wdrożone w pierwszych 8 tygodniach życia, najpóźniej do 4 miesiąca życia. Korekcja bezsoczewkowości (afakii) ma na celu zapobieżenie powstaniu oczopląsu, niedowidzenia i zeza oraz umożliwienie rozwoju widzenia dołeczkowego i pojedynczego widzenia obuocznego. Na uzyskaną ostrość wzroku duży wpływ ma stopień niedowidzenia i włączone leczenie rehabilitacyjne narządu wzroku. Mimo że wszczepianie soczewek wewnątrzgałkowych w korekcji bezsoczewkowości u dzieci nadal jest dyskusyjne, stały postęp w dziedzinie konstrukcji implantów i techniki zabiegu operacyjnego oraz wyniki obserwacji operowanych pacjentów wskazują, że implantologia dziecięca jest coraz bezpieczniejsza i stwarza dobre warunki do poprawy widzenia.

Wprowadzenie

Zaćma jest podstawową zmianą patologiczną soczewki polegającą na całkowitym lub częściowym zmętnieniu, które powoduje utratę jej właściwości optycznych i przejrzystości. Zmętnienie soczewki może wystąpić już w momencie narodzin bądź w pierwszym roku życia (zaćma wrodzona; CC – congenital cataract) lub rozwijać się we wczesnym dzieciństwie (zaćma dziecięca). Zaćma występująca w wieku młodzieńczym określana jest jako rozwojowa lub młodzieńcza, ale nie wyklucza to jej wrodzonego charakteru. Zaćma wrodzona jest przyczyną około 10% wszystkich przypadków utraty wzroku u dzieci na świecie. Częstość jej występowania wynosi 1-15 na 10 000 dzieci na całym świecie, podczas gdy w krajach rozwijających się – 1-3 na 10 000 urodzeń.1 Liczba niewidomych z powodu wrodzonej zaćmy dzieci na świecie i w krajach rozwijających się wynosi odpowiednio 200 000 i 133 000.2 Skumulowane ryzyko wystąpienia zaćmy w okresie wzrostu wynosi 1 na 1000.3

W Polsce zaćma wrodzona występuje średnio w około 2 przypadkach na 10 000 żywych urodzeń. W ostatnich latach w naszym kraju odsetek dzieci ślepnących z powodu zaćmy wrodzonej zmniejszył się z 14,2 do 10,7%.4

Przyczynami zaćmy wrodzonej mogą być zaburzenia chromosomalne (np. zespół Downa), choroby dziedziczne (np. aniridia), schorzenia metaboliczne (np. galaktozemia), infekcje wewnątrzmaciczne (np. różyczka) oraz wcześniactwo. Wśród przyczyn należy wym...

Morfologia

Morfologia zmian zaćmowych w soczewce może dać wskazówkę co do podstawowej etiologii (wyizolowanej lub związanej z chorobą ogólnoustrojową) i ewentualnie prognozy widzenia po operacji.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Rola badania przesiewowego

Zaćma wrodzona i inne zaburzenia deprywacji wzrokowej mogą uszkodzić rozwijający się system wzrokowy dziecka i trwale ograniczyć widzenie centralne i obwodowe, dlatego konieczne jest [...]

Leczenie

Leczenie zaćmy wrodzonej jest wyłącznie operacyjne. Wskazaniem są zmętnienia w soczewce uniemożliwiające prawidłowy rozwój procesów widzenia, pod warunkiem zastosowania bezpośrednio po operacji [...]

Technika zabiegu usunięcia zaćmy u dziecka – trudności, przebieg i postępowanie pooperacyjne

Usunięcie zaćmy u dziecka jest dużo trudniejsze niż u dorosłych. Wynika to z fizjologii i anatomii rozwijających się oczu dzieci w porównaniu ze starszymi osobami. Średnia [...]

Postępowanie pooperacyjne

W przebiegu pooperacyjnym dziecięce oczy wykazują znacznie silniejszą reakcję tkankową. Aby zapobiec zapaleniu, stosuje się krople antybiotykowe 4 razy dziennie przez 10-14 [...]

Powikłania pooperacyjne

Powikłania pooperacyjne po chirurgii zaćmy u dzieci są odwrotnie proporcjonalne do wieku w czasie operacji. Powiązane jest to z anomaliami rozwojowymi oczu, takimi jak [...]

Korekcja bezsoczewkowości

Korekcja bezsoczewkowości (afakii) ma na celu zapobieżenie powstaniu oczopląsu, niedowidzenia i zeza oraz umożliwienie rozwoju widzenia dołeczkowego i pojedynczego widzenia obuocznego. Jeszcze do [...]

Biometria, kalkulacja mocy implantu, przesunięcie krótkowzroczne

Operacje zaćmy u dzieci stwarzają większe trudności niż u dorosłych, wymagają bowiem uwzględnienia rozwoju gałki ocznej. Czynnikiem wpływającym na widzenie w okresie pooperacyjnym jest [...]

Rehabilitacja wzrokowa

Niedowidzenie często towarzyszy zaćmie dziecięcej. Jest to forma korowej wady wzroku, której nie można przypisać żadnej przyczynie organicznej. Hamowanie sygnałów neurologicznych [...]

Podsumowanie

Wczesne rozpoznanie i usunięcie zaćmy wrodzonej, korekcja bezsoczewkowości oraz rehabilitacja wzrokowa umożliwiają rozwój widzenia dołeczkowego i obuocznego, zapobiegają powstawaniu oczopląsu, niedowidzenia i zeza. Wszczepianie [...]

Do góry