Jaskra wrodzona

Badanie obrazowe struktur przedniego odcinka gałki ocznej jest przydatnym narzędziem w rozpoznaniu i ocenie zmian morfologicznych w jaskrze wrodzonej, zwłaszcza w sytuacji, w której gonioskopia jest utrudniona ze względu na keratopatię. W jaskrze wrodzonej UBM wykazuje zmiany dysplastyczne struktur przedniego odcinka gałki ocznej wraz z jego charakterystycznymi cechami morfologicznymi: pogłębioną komorą przednią i poszerzonym kątem przesączania, pozostałościami tkanki mezodermalnej w kącie tęczówkowo-rogówkowym, przednim przyczepem tęczówki, która jest ścieńczała na skutek niedostatecznego wykształcenia się mięśnia zwieracza i rozwieracza, cieńszymi i wydłużonymi wyrostkami rzęskowymi oraz ogólnym rozciągnięciem ciała rzęskowego i obwódki rzęskowej.8

Planowanie i ocena efektywności irydotomii i irydoplastyki laserowej

U pacjentów, u których planuje się przeprowadzenie irydotomii, warto wykonać najpierw badanie UBM, by móc zadecydować o optymalnym miejscu perforacji tęczówki. W przypadkach, w których występuje duża powierzchnia kontaktu tęczówkowo-soczewkowego, skuteczniejsze są irydotomie umiejscowione obwodowo, natomiast u pacjentów, u których wyrostki rzęskowe podpierają obwodową tęczówkę, efektywniejsze są irydotomie centralne.5

U większości pacjentów ocena drożności irydotomii jest możliwa podczas standardowego badania w lampie szczelinowej z użyciem transiluminacji. Wątpliwości pojawiają się w przypadkach, w których irydotomie są małe, zlokalizowane mocno obwodowo, ze współistniejącą spłyconą komorą przednią i ograniczonym efektem hipotensyjnym. Ocena drożności irydotomii za pomocą UBM pozwala nie tylko na potwierdzenie obecności i ocenę szerokości otworu w tęczówce, ale też pomaga zorientować się w stosunkach anatomicznych przedniego odcinka gałki ocznej (ryc. 9). W takich przypadkach UBM może dać odpowiedź na pytania, czy obecna irydotomia skutecznie znosi blok źreniczny, czy i w jakim stopniu kąt jest otwarty, czy kontakt tęczówkowo-rogówkowy ma inną przyczynę niż apozycyjne zamknięcie kąta. U części pacjentów, u których podejrzewa się niedrożność otworu irydotomijnego, a badania obrazowe nie potwierdzają tych przypuszczeń, konieczna jest ponowna ocena i poszukiwanie innej przyczyny zwężenia lub zamknięcia kąta tęczówkowo-rogówkowego, najczęściej zrostów. W tym punkcie konieczne jest zaznaczenie, że badania obrazowe, takie jak UBM czy AS-OCT, doskonale uwidocznią ewentualny kontakt tęczówkowo-rogówkowy, ale w przypadku zrostów w kącie nie pozwolą na ich jednoznaczną identyfikację. Takie rozpoznanie wymaga stwierdzenia zrostów w badaniu gonioskopii dynamicznej. W kontekście drożnej, ale nieefektywnej irydotomii należy ponownie wspomnieć o konfiguracji iris plateau, którą w takim przypadku trzeba zdecydowanie brać pod uwagę w diagnostyce różnicowej.

Ultrabiomikroskopia ma zastosowanie również w ocenie efektywności irydoplastyki laserowej. U pacjentów po skutecznym zabiegu widoczne są hiperreflektywne blizny na obwodowej tęczówce oraz poszerzenie kąta tęczówkowo-rogówkowego w porównaniu ze stanem sprzed zabiegu.5

Small ryc 8 fmt

Rycina 8. Jaskra złośliwa. Widoczne przednie przemieszczenie przepony tęczówkowo-soczewkowej powodujące okrężne zamknięcie kąta tęczówkowo-rogówkowego

  • Small 33209
  • Small 33210

Rycina 9. Ocena drożności otworu irydotomijnego. Badanie UBM uwidoczniło niedrożną irydotomię – u podstawy otworu widoczna cienka błona utrudniająca prawidłowy przepływ cieczy wodnistej (A). Obok fotografia przedstawiająca szeroką, drożną irydotomię (B).

Podsumowanie

Ultrabiomikroskopia jest szybkim, stosunkowo dokładnym i niezwykle przydatnym narzędziem zarówno w procesie diagnostycznym, jak i w prowadzeniu pacjentów z już stwierdzoną jaskrą, a mnogość jej zastosowań jest ogromna i zależy nie tylko od potrzeb, ale również od doświadczenia i kreatywności ultrasonografisty. Wykorzystanie UBM w codziennej praktyce okulistycznej, zwłaszcza o profilu jaskrowym, pozwala na zrozumienie mechanizmów, jakie odpowiadają za stan poszczególnych chorych, a często na zaplanowanie skutecznego leczenia przyczynowego, skracając istotnie proces decyzyjny. Minusem jest wciąż ograniczona dostępność sprzętu i kadry wykwalifikowanej w przeprowadzaniu badania. Nie ulega jednak wątpliwości, że wszystkie ośrodki i poradnie o profilu jaskrowym bezwzględnie powinny mieć możliwość wykonywania UBM, a okuliści praktykujący w poradniach ogólnych poza ośrodkami akademickimi – wiedzę na temat przydatności informacji, jakie mogą uzyskać, kierując pacjentów na tego rodzaju badanie.

Do góry