Jaskra jest jedną z najczęstszych przyczyn nieodwracalnej ślepoty. Istotą choroby jest nadmierne obumieranie komórek zwojowych siatkówki i ich aksonów tworzących nerw wzrokowy, co prowadzi do rozwoju ubytków w polu widzenia. Tkanka nerwowa ma ograniczoną zdolność do regeneracji, dlatego uważa się, że powstające zmiany w polu widzenia odzwierciedlające obumieranie aksonów tworzących nerw wzrokowy są nieodwracalne. Kluczem do skutecznej terapii jaskry jest więc wczesne jej wykrywanie i następnie hamowanie progresji.

Znaczenie analizy progresji

Wszystkie skuteczne strategie leczenia jaskry opierają się na obniżaniu ciśnienia wewnątrzgałkowego, a celem terapii jest zahamowanie lub spowolnienie progresji do stopnia, który pozwoli zachować pacjentowi użyteczne widzenie do końca życia. Takie sformułowanie celu leczenia sprawia, że wczesne wykrywanie progresji jest kluczowe w opiece nad pacjentem, a określanie stabilności jaskry jest jedną z najczęstszych analiz przeprowadzanych przez okulistę w codziennej praktyce¹. Wykrywanie progresji i oznaczanie jej tempa wskazują na skuteczność terapii i prawidłowo określone ciśnienie docelowe. Pozwalają też na identyfikację pacjentów z grupy tzw. szybkich progresorów obarczonych dużym ryzykiem utraty funkcjonalnego widzenia i zaplanowanie u nich agresywniejszych metod redukcji ciśnienia wewnątrzgałkowego².

Określenie progresji w niektórych przypadkach pozwala na ustalenie ostatecznego rozpoznania przy obserwacji tarcz nietypowych i w sytuacji, gdy w polu widzenia widoczne jest uszkodzenie budzące wątpliwość, jeśli chodzi o jego pochodzenie, lub będące poza bazami normatywnymi, na podstawie których przeprowadzana jest analiza pola widzenia i pomiarów strukturalnych². Włączanie do bazy normatywnej odbywa się na podstawie ostrych kryteriów i obejmuje głównie zdrowych Europejczyków, a osoby z większymi wadami refrakcji czy towarzyszącymi chorobami oka są wyłączane. Powoduje to, że u poszczególnych pacjentów wartości parametrów mogą się mieścić w granicach normy przy utracie znacznej liczby neuronów, a z drugiej strony tarcze nerwów wzrokowych, np. pacjentów z krótkowzrocznością, niemieszczące się w granicach wyznaczonych przez bazę normatywną, mogą być wariantem normy. W takich sytuacjach wykonanie wiarygodnych wyjściowych badań, z którymi będzie można porównać kolejne wyniki pacjenta, znacznie ułatwia ustalenie rozpoznania – przy kolejnych badaniach pacjent sam dla siebie jest grupą odniesienia².