Zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka towarzyszące chorobom reumatycznym

lek. Aleksandra Przeor1

dr n. med. Maria Maślińska1

dr n. med. Dorota Kopacz2

1Klinika Wczesnego Zapalenia Stawów, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji, Warszawa

2Katedra i Klinika Okulistyki I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Adres do korespondencji: dr n. med. Maria Maślińska, Klinika Wczesnego Zapalenia Stawów, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji, ul. Spartańska 1, 02-637 Warszawa, e-mail: maslinskam@gmail.com

  • Dla reumatologów wystąpienie zapalenia błony naczyniowej oka, szczególnie jej przedniego odcinka, może być sygnałem do dalszej diagnostyki przede wszystkim w kierunku spondyloartropatii
  • Okulistom z kolei zaleca się zebranie wywiadu w kierunku bólu zapalnego kręgosłupa i w przypadku jego występowania skierowanie pacjenta na diagnostykę reumatologiczną

Błona naczyniowa to środkowa warstwa ściany gałki ocznej, w skład której wchodzą: tęczówka, ciało rzęskowe i naczyniówka. Klasyfikacja stanów zapalnych oparta jest na anatomii, etiologii, histopatologii i okresie aktywności choroby. Klasyfikacja anatomiczna wyodrębnia: zapalenie odcinka przedniego (tęczówki i przedniej części ciała rzęskowego) – uveitis anterior (UA), zapalenie części pośredniej (części płaskiej ciała rzęskowego i skrajnej części naczyniówki z uwzględnieniem przylegającej siatkówki) – uveitis intermedialis (UI), zapalenia tylnej części błony naczyniowej (naczyniówki za tylnym brzegiem podstawy ciała rzęskowego ) – uveitis posterior (UP) oraz zapalenie całej błony naczyniowej (panuveitis)1-4.

Z uwagi na czas trwania objawów stosuje się podział kliniczny na: ostre zapalenie trwające do 3 miesięcy, przewlekłe >3 miesięcy oraz nawracające, cechujące się okresami remisji i nawrotów2.

Najczęściej występuje zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej. Spośród wszystkich przypadków UA 25-60%, ma związek ze współistnieniem chorób o podłożu autoimmunologicznym3-5.

Objawy UA to ból i zaczerwienienie oka z silną fotofobią i tendencją do kurczu powiek (blefarospasmu). Zwykle objawy UA mają nagły początek i wiążą się z pogorszeniem ostrości wzroku oraz zespołem bólowym. W około 20% przypadków UA prowadzi do poważnych powikłań, w tym utraty wzroku, niepełnosprawności i trwałej niezdolności do pracy1. Wśród przyczyn powodujących obniżenie ostrości wzroku należy wymienić: zaćmę i jaskrę (pozapalne, po terapii steroidami), torbielowaty obrzęk plamki (CMO), keratopatię taśmowatą, rozwój błony nasiatkówkowej, neuropatie nerwu wzrokowego, uszkodzenie w przebiegu zapalenia naczyniówki i siatkówki ( immunosupresja, zakażenia oportunistyczne). Dlatego też pacjenci z UA powinni być wnikliwie diagnozowani (w razie potrzeby przez interdyscyplinarny zespół złożony z okulistów i reumatologów), aby jak najszybciej wprowadzić skuteczne leczenie, optymalne zarówno dla oka, jak i stawów.

Epidemiologia

Wśród czynników etiologicznych zapalenia błony naczyniowej oka możemy wyróżnić przyczyny egzogenne (25% przypadków), w tym głównie zakażenie wirusem opryszczki (Herpes virus), zakażenia bakteryjne z ognisk w obrębie twarzoczaszki, a także zakażeni...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Spondyloartropatie

Zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka jest najczęstszym objawem pozastawowym w przypadku spondyloartropatii (ZZSK > ŁZS > choroba zapalna jelit [IBD]),9,11 spotykanym [...]

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów

Wystąpienie UA u chorych z MIZS jest szczególnie groźne, może bowiem przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo i stanowić ryzyko pogorszenia, a nawet utraty wzroku dziecka. Podejrzenie [...]

Zapalenia naczyń związane z obecnością przeciwciał przeciw cytoplazmie neutrofili (ANCA – antineutrophil cytoplasmic antibodies)

Ziarniniakowe zapalenie naczyń to zapalenie małych i średnich naczyń krwionośnych tętniczych i żylnych z obecnością przeciwciał cANCA (GPA – granulomatosis with polyangitis), w przebiegu którego [...]

Choroba Behçeta

Choroba Behçeta to ogólnoustrojowa choroba zapalna, w której w typowym przebiegu zajęte bywają także oczy. Zapalenie błony naczyniowej może być pierwszym objawem choroby [...]

Sarkoidoza

Sarkoidoza jest często opisywaną przyczyną chorób zapalnych w obrębie oczu. Dotyczy to zapalenia błony naczyniowej, twardówki/nadtwardówki, neuropatii nerwu wzrokowego, ziarninującego zapalenia spojówek. [...]

Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek i zapalenie błony naczyniowej

Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek i zapalenie błony naczyniowej (TINU – tubulointerstitial nephritis and uveitis) rozpoznajemy, gdy stwierdzi się obecność zapalenia tęczówki oraz ostrego [...]

Leczenie

Leczenie UA ma na celu wygaszenie procesu zapalnego oraz hamowanie jego rozszerzenia na inne struktury oka1,2, zaś w przypadku stwierdzenia innej choroby [...]

Omówienie

Zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka to stosunkowo częsty problem u pacjentów z chorobami reumatycznymi i tak – biorąc pod uwagę jedynie pacjentów z rozpoznaniem [...]

Podsumowanie

Zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka to częsty problem w praktyce specjalisty reumatologa, w znacznej w znacznej części przypadków UA towarzyszy bowiem spondyloartropatiom i niektórym [...]

Do góry