Ortoptyka
Ocena ostrości wzroku u małych dzieci i niemowląt w aspekcie ortoptycznym i funkcjonalnym
mgr Agnieszka Rosa, ortoptysta, pedagog, terapeuta zajęciowy1
mgr Marzena Żółtaniecka, ortoptysta, tyflopedagog2
- Potrzeba oceny widzenia u dzieci i niemowląt jest kluczowa, zaś wczesna diagnostyka zaburzeń i wdrożenie właściwego leczenia umożliwiają prawidłowy rozwój widzenia, a tym samym harmonijny rozwój dziecka
- W artykule zostały zaprezentowane wybrane sposoby oceny ostrości wzroku u niemowląt i małych dzieci stosowane w praktyce ortoptycznej i okulistycznej wraz z interpretacją funkcjonalną
Wzrok ma nieocenione znaczenie w procesie uczenia się przez poznawanie rzeczywistości, przedmiotów, ludzi, zwierząt czy zjawisk, a także w kształtowaniu różnych umiejętności praktycznych, począwszy od najprostszych, takich jak czynności życia codziennego, a skończywszy na bardzo złożonych, do których zaliczamy czytanie i pisanie.
Dojrzewanie narządu wzroku
Zaraz po urodzeniu narząd wzroku u dziecka nie jest w pełni ukształtowany. Jego rozwój jest nierozerwalnie związany z rozwojem układu nerwowego. Dojrzewanie narządu wzroku jest procesem dynamicznym, zależnym od dopływu odpowiednich bodźców wzrokowych oraz od indywidualnych czynników psychofizycznych i aspektów genetycznych. Najważniejszym okresem w rozwoju widzenia jest pierwsze 5-7 lat życia. W tym czasie wykształcają się funkcje optyczne i percepcyjne. Pierwszy rok życia przesądza jednak o prawidłowym rozwoju widzenia obuocznego (głównie pierwsze 6 miesięcy) oraz ostrości wzroku, która bardzo dynamicznie rozwija się w pierwszym półroczu życia, a następnie wolniej w miarę rozwoju niemowlęcia.
W pierwszym roku życia rozwijają się również pozostałe funkcje wzrokowe, tj. fiksacja, wodzenie, konwergencja, akomodacja. Nie należy rozpatrywać tych systemów oddzielnie, wystąpienie nieprawidłowości w jednym powoduje bowiem następstwa w kolejnych, często doprowadzając do nieprawidłowości w późniejszym czasie1.
Statystyki nieprawidłowości rozwoju widzenia u dzieci
Znajomość prawidłowości rozwoju wzroku u dziecka i szeroki wachlarz badań diagnostycznych umożliwiają wykrycie nieprawidłowości w pierwszych miesiącach życia dziecka, kiedy inicjują się proces korowy widzenia i fuzja obrazu. Wyniki badań epidemiologicznych mówią o 4-11% dzieci mających wady refrakcji, u 4-8% występuje zez, a 2-5% dotyczy niedowidzenie2. Dzięki odpowiednio wcześnie wykrytym zaburzeniom układu wzrokowego można równie wcześnie rozpocząć leczenie przez optymalne skorygowanie wady wzroku, wdrożenie obturacji czy terapii ortoptycznej u starszych dzieci, a także wpłynąć na poprawę ogólnego funkcjonowania dziecka przez zalecenie wczesnego wspomagania rozwoju w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych.
