Termin „diplopia” oznacza jednoczesne widzenie dwóch obrazów tego samego przedmiotu¹ i jest jednym z objawów utrudniających prawidłowe funkcjonowanie pacjentów. Badania jakości życia wskazują, że osoby z dwojeniem zgłaszają więcej negatywnych odczuć dotyczących jakości życia i poczucie życiowej ułomności w porównaniu z tymi, którzy nie mają tego problemu^2,3.

Przyczynami podwójnego widzenia może być wiele różnych schorzeń, obejmujących cały zakres ciężkości – od drobnych błędów refrakcji czy zespołu suchego oka przez przewlekłe choroby ogólne, takie jak zaburzenia funkcji tarczycy czy miastenia, po choroby zagrażające życiu i wymagające pilnej interwencji, do których należą: tętniak, guz, podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Te ostatnie stanowią 16% wszystkich przyczyn dwojenia⁴. Ich prawidłowe rozpoznanie i odpowiednie pokierowanie pacjenta stanowi wyzwanie, z którym zmierzyć się musi każdy specjalista okulistyki, ponieważ to właśnie do niego najczęściej zgłaszają się osoby skarżące się na podwójne widzenie.

Diplopia fizjologiczna

Pojedyncze widzenie możliwe jest dzięki zjawiskom jednoczesnej percepcji i korespondencji siatkówkowej – dwa oddzielne obrazy tworzą się w korespondujących punktach siatkówek, po czym przesyłane są do mózgu, gdzie następuje ich fuzja zmysłowa, tj. zlanie w jeden obraz. Musimy jednak pamiętać, że istnieje zjawisko tzw. diplopii fizjologicznej, z istnienia której na co dzień nie zdajemy sobie sprawy. Widzimy pojedynczo, fiksując wzrok obuocznie na przedmiotach w obrębie koła o tym samym promieniu (horopter) oraz w pewnej doświadczalnie wyznaczonej przestrzeni, tzw. przestrzeni Panuma. Wszelkie inne przedmioty leżące poza tym obszarem mogą być widziane podwójnie. Obrazy te tworzone są przez pozaplamkowe obszary siatkówki, o niskiej ostrości wzroku, i są łatwo tłumione. Zdarza się jednak, że ta fizjologiczna diplopia jest nagle spostrzeżona przez pacjenta (zwłaszcza dziecko) i bywa powodem zgłoszenia się do lekarza. Łatwo można to sprawdzić, nakazując pacjentowi, by fiksował wzrok na przedmiocie oddalonym o kilka metrów i jednocześnie trzymał palec w odległości 30 cm przed oczami w linii środkowej. Palec ten zobaczy podwójnie. Jeśli natomiast zwróci wzrok na palec, przedmiot w oddali ulegnie zdwojeniu¹.