Okulistyczne przeciwwskazania do uprawiania sportu
prof. dr hab. n. med. Artur Pupka1,2
dr n. med. Marek Szaliński3
- Charakterystyka ćwiczeń ogólnie przeciwwskazanych w przypadku wad i chorób oczu
- Jakie stany i choroby okulistyczne wiążą się z ograniczeniami dotyczącymi uprawiania sportu?
- Omówienie urazów okulistycznych, jakich mogą doznać osoby uprawiające poszczególne dyscypliny sportu
Sport to zdrowie – mówi popularne powiedzenie. Owszem, w umiarkowanych ilościach na pewno poprawia wydolność układu krążenia i układu oddechowego, usprawnia ukrwienie mózgu i pozwala utrzymać metabolizm na odpowiednim poziomie, umożliwiającym zachowanie upragnionej sylwetki. Jednak ci, którzy prowadzą znacznie aktywniejszy tryb życia, w tym przede wszystkim sportowcy (także amatorzy) startujący w biegach długodystansowych i zawodach triathlonowych, a także w sportach walki, są narażeni na wiele działań niepożądanych regularnych, intensywnych treningów.
Stale rośnie popularność aktywności sportowej, zwłaszcza wśród osób dorosłych, a nawet w grupie wiekowej związanej z występowaniem chorób przewlekłych. Co za tym idzie, coraz istotniejsze staje się określenie czynników ryzyka i przeciwwskazań natury medycznej do uprawiania sportu. Dotyczy to szczególnie dyscyplin wiążących się z ekstremalnym wysiłkiem, jak maraton czy triathlon, oraz sportów walki. Te ostatnie w formie kontaktowej są uprawiane głównie przez osoby między 15 a 40 r.ż.
Wśród chorób okulistycznych istotnie wpływających na ograniczenia dotyczące uprawiania sportu (a raczej wyboru dyscypliny sportowej) należy wymienić: stan po laserowej operacji refrakcyjnej rogówki, zaburzenia powierzchni oka związane z chorobami autoimmunologicznymi, jaskrę – o różnej patogenezie, nieprawidłowości soczewki, choroby siatkówki, głównie jej odwarstwienie, stan po leczeniu operacyjnym, a także bezobjawowe degeneracje siatkówki obwodowej.
Każdy sportowiec powinien przechodzić regularne badania wzroku u okulisty i optometrysty, aby mieć pewność, że wada wzroku jest odpowiednio skorygowana, a oczy są zdrowe i nie występują w nich żadne zmiany chorobowe. U sportowców powinno się wykonywać dodatkowe badanie sprawdzające zdolność układu wzrokowego do prawidłowego działania w danej dyscyplinie sportu.
Ćwiczenia ogólnie przeciwwskazane w przypadku wad i chorób oczu to:
- ćwiczenia powodujące nagłe zmiany ciśnienia
- ćwiczenia, podczas których głowa znajduje się nisko
- ćwiczenia siłowe (wstrząsy, zderzenia, uderzenia)
- ćwiczenia powodujące napięcie mięśni szyi
- przewroty, przetoczenia w przód i w tył
- skłony w przód i w tył
- podskoki jednonóż i obunóż
- stanie na rękach, zwisy, półzwisy głową w dół.