Okulistyczne przeciwwskazania do uprawiania sportu

prof. dr hab. n. med. Artur Pupka1,2

dr n. med. Marek Szaliński3

1Centrum Leczenia Chorób Naczyń i Medycyny Sportowej, Specjalistyczna Przychodnia Rehabilitacyjna Resurs we Wrocławiu

2Lekarz Kadry Narodowej Polskiego Związku Triathlonu

3Katedra i Klinika Okulistyki Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Artur Pupka

Centrum Leczenia Chorób Naczyń i Medycyny Sportowej,

Specjalistyczna Przychodnia Rehabilitacyjna Resurs

ul. Wita Stwosza 16, 50-950 Wrocław

e-mail: apupka@me.com

  • Charakterystyka ćwiczeń ogólnie przeciwwskazanych w przypadku wad i chorób oczu
  • Jakie stany i choroby okulistyczne wiążą się z ograniczeniami dotyczącymi uprawiania sportu?
  • Omówienie urazów okulistycznych, jakich mogą doznać osoby uprawiające poszczególne dyscypliny sportu

Sport to zdrowie – mówi popularne powiedzenie. Owszem, w umiarkowanych ilościach na pewno poprawia wydolność układu krążenia i układu oddechowego, usprawnia ukrwienie mózgu i pozwala utrzymać metabolizm na odpowiednim poziomie, umożliwiającym zachowanie upragnionej sylwetki. Jednak ci, którzy prowadzą znacznie aktywniejszy tryb życia, w tym przede wszystkim sportowcy (także amatorzy) startujący w biegach długodystansowych i zawodach triathlonowych, a także w sportach walki, są narażeni na wiele działań niepożądanych regularnych, intensywnych treningów.

Stale rośnie popularność aktywności sportowej, zwłaszcza wśród osób dorosłych, a nawet w grupie wiekowej związanej z występowaniem chorób przewlekłych. Co za tym idzie, coraz istotniejsze staje się określenie czynników ryzyka i przeciwwskazań natury medycznej do uprawiania sportu. Dotyczy to szczególnie dyscyplin wiążących się z ekstremalnym wysiłkiem, jak maraton czy triathlon, oraz sportów walki. Te ostatnie w formie kontaktowej są uprawiane głównie przez osoby między 15 a 40 r.ż.

Wśród chorób okulistycznych istotnie wpływających na ograniczenia dotyczące uprawiania sportu (a raczej wyboru dyscypliny sportowej) należy wymienić: stan po laserowej operacji refrakcyjnej rogówki, zaburzenia powierzchni oka związane z chorobami autoimmunologicznymi, jaskrę – o różnej patogenezie, nieprawidłowości soczewki, choroby siatkówki, głównie jej odwarstwienie, stan po leczeniu operacyjnym, a także bezobjawowe degeneracje siatkówki obwodowej.

Każdy sportowiec powinien przechodzić regularne badania wzroku u okulisty i optometrysty, aby mieć pewność, że wada wzroku jest odpowiednio skorygowana, a oczy są zdrowe i nie występują w nich żadne zmiany chorobowe. U sportowców powinno się wykonywać dodatkowe badanie sprawdzające zdolność układu wzrokowego do prawidłowego działania w danej dyscyplinie sportu.

Ćwiczenia ogólnie przeciwwskazane w przypadku wad i chorób oczu to:

  • ćwiczenia powodujące nagłe zmiany ciśnienia
  • ćwiczenia, podczas których głowa znajduje się nisko
  • ćwiczenia siłowe (wstrząsy, zderzenia, uderzenia)
  • ćwiczenia powodujące napięcie mięśni szyi
  • przewroty, przetoczenia w przód i w tył
  • skłony w przód i w tył
  • podskoki jednonóż i obunóż
  • stanie na rękach, zwisy, półzwisy głową w dół.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Stan po laserowej operacji refrakcyjnej rogówki

Jest to dość powszechna metoda korekcji wad wzroku (krótkowzroczności, astygmatyzmu i nadwzroczności), z zasady polecana w przypadku uprawiania sportu jako metoda z wyboru. Jednak w tych [...]

Choroby powierzchni oka w chorobach autoimmunologicznych

Do typowych chorób autoimmunologicznych, z jakimi pacjent trafia do okulisty, należą reumatoidalne zapalenie stawów i zapalenia drobnych naczyń krwionośnych, w których obserwuje się przewlekłe [...]

Jaskra

Jaskra to choroba komórek zwojowych siatkówki ulegających destrukcji w mechanizmie apoptozy, prowadząca do nieodwracalnej ślepoty. U jej podłoża leżą różne mechanizmy patogenetyczne, w związku [...]

Nieprawidłowości położenia soczewki

Podwichnięcie soczewki ku górze jest objawem zespołu Marfana i stanowi przeciwwskazanie do uprawiania sportów walki. Trzeba zaznaczyć, że zespół Marfana może mieć [...]

Centralna retinopatia surowicza

Choroba o etiologii związanej prawdopodobnie z zaburzeniami ukrwienia w warstwie włośniczek naczyniówki oraz z zaburzeniami czynnościowymi nabłonka barwnikowego siatkówki. Objawia się niewielkim, ale dość dokuczliwym [...]

Odwarstwienie siatkówki

Obecność obwodowych degeneracji siatkówki określanych jako kraciaste – stan po leczeniu operacyjnym odwarstwienia siatkówki polegającym na naszywaniu zewnętrznych plomb na twardówkę [...]

Urazy okulistyczne w sporcie

Mimo dostępnych rozwiązań technologicznych każdego roku setki tysięcy osób ulegają wypadkom i doznają urazów oczu podczas uprawiania sportu. Często są to tak [...]

Podsumowanie

Czy wymienione negatywne skutki uprawiania sportów wytrzymałościowych nie odstraszają? Czy warto biegać, pływać, jeździć na rowerze, uprawiać triathlon i sporty walki? Jak [...]

Do góry