Ortoptyka
Mózgowe uszkodzenie widzenia – terminologia, etiologia i konsekwencje funkcjonalne
dr hab. n. społ. Małgorzata Walkiewicz-Krutak1 tyflopedagog, rehabilitant wzroku słabowidzących
dr n. med. Agnieszka Rosa2 ortoptysta, pedagog, terapeuta zajęciowy Redaktor merytoryczna działu Ortoptyka
- W artykule scharakteryzowano mózgowe uszkodzenie widzenia (w świetle współczesnej wiedzy medycznej), opisano jego etiologię oraz specyfikę trudności w zakresie funkcjonowania wzrokowego dzieci z mózgowym uszkodzeniem widzenia
- Zamieszczone w artykule informacje mogą być pomocne w rozpoznawaniu specyficznych cech mózgowego uszkodzenia widzenia
Stopniowy wzrost liczby dzieci z niepełnosprawnością wzroku o etiologii mózgowej wskazuje na potrzebę rozwijania wiedzy dotyczącej rozpoznawania możliwości wzrokowych i usprawniania widzenia tej grupy dzieci z uwagi na specyficzne cechy ich funkcjonowania. Wyzwaniem, zarówno w obszarze diagnostyki medycznej, jak i pedagogicznej, jest rozpoznawanie cech mózgowego uszkodzenia widzenia, ułatwiające postawienie wczesnej diagnozy i podjęcie oddziaływań stymulujących rozwój dziecka.
Mózgowe/korowe uszkodzenie widzenia (CVI – cerebral visual impairment/cortical visual impairment) u dzieci jest stanem powodującym znaczne zakłócenia w prawidłowym przetwarzaniu bodźców wzrokowych1. Obecnie zaburzenie to jest uznawane za najczęstszą przyczynę upośledzenia wzroku powstającego w dzieciństwie w krajach rozwiniętych2-4.
Do głównych przyczyn prowadzących do CVI należy zaliczyć czynniki okołoporodowe, w tym stany niedotlenienia i niedokrwienia, oraz urazy1,5-7. Dużą grupę ryzyka stanowią dzieci urodzone przedwcześnie, a postępy w opiece medycznej spowodowały zwiększenie przeżywalności wśród skrajnych wcześniaków i noworodków o niskiej masie urodzeniowej, co prawdopodobnie spowodowało zwiększenie częstości występowania CVI8. Stan ten przyczynia się również do zwiększenia świadomości wśród pracowników opieki medycznej i zapotrzebowania na usystematyzowanie zagadnień związanych z wczesną diagnostyką i możliwościami wsparcia dzieci z CVI.
Terminologia
Poważne problemy w zakresie funkcjonowania wzrokowego coraz częściej łączone są ze wzrostem liczby dzieci doświadczających zaawansowanej dysfunkcji mózgu7-9. Wiedza dotycząca funkcjonowania różnych struktur mózgowych u dzieci pozwala obecnie na określenie obszaru zaburzeń, jak również na rozpoznawanie przyczyn dysfunkcji wzroku o etiologii mózgowej, także poza obszarem kory wzrokowej. Między innymi umożliwia rozpoznawanie trudności związanych z przewodzeniem informacji wzrokowych i z funkcjonowaniem asocjacyjnych pól wzrokowych9,10. W rozpoznawaniu etiologii CVI u dzieci mogą być pomocne nowoczesne metody neuroobrazowania mózgu.
Mózgowe uszkodzenie widzenia definiowane jest z perspektywy medycznej i pedagogicznej. Zanim przyjęto i zaczęto stosować termin „mózgowe uszkodzenie widzenia” (cerebral visual impairment), przez kilkadziesiąt lat (od lat 80. XX wieku) funkcjonował...
