Mimo nieustannego postępu w diagnostyce klinicznej w obszarze okulistyki również w tej dziedzinie nadal niezbędny lub przynajmniej pomocny bywa udział klasycznej diagnostyki mikroskopowej, czy to w formie histopatologii z oceną tkankową, czy obejmującej materiał komórkowy cytopatologii. Choć trudno by rościć sobie pretensje do zrelacjonowania całości zaangażowania patomorfologii w okulistykę – to zagadnienie, o którym można by napisać całą książkę, nie zaś krótki artykuł – warto z grubsza przyjrzeć się głównym punktom styku tych dziedzin.

Aparat ochronny oka

Z okulistyką większość personelu zajmującego się patomorfologią spotyka się w swojej pracy zawodowej niezbyt często, dlatego nasze doświadczenie niekiedy bywa ograniczone. W końcu bez zabiegów operacyjnych niewiele jest pracy dla histopatologii, a nie każdy ośrodek przeprowadza specjalistyczne zabiegi okulistyczne. Relatywnie najczęściej mamy do czynienia z drobnymi patologiami aparatu ochronnego oka, ewentualnie – już rzadziej – z pozagałkowymi zmianami oczodołu. To zresztą po części miejsce styku okulistyki i dermatologii – zmiany skórne powiek, patologie pogranicza skórno-spojówkowego oraz zaburzenia nowotworowe i nienowotworowe typowe dla skóry i błon śluzowych, z uwzględnieniem przydatków skórnych, po części jedynie objęte modyfikacjami związanymi z lokalizacją, a także patologia tkanek miękkich i kości, trudna czasem, ale w większości mieszcząca się w obrębie zagadnień patologii ogólnej. Nie sposób oczywiście pominąć patologii specyficznych dla samych spojówek i aparatu łzowego, jednak na tym etapie większość patologii ogólnej radzi sobie bez trudności.

Patologia samej gałki ocznej to domena ściślej specjalistyczna i tu zaczynają się schody. Wtedy niejednokrotnie niezbędna okazuje się pomoc kolegów i koleżanek bardziej obytych z okulistyką, zatrudnionych w ośrodkach specjalistycznych. W patomorfologii kluczowe jest doświadczenie, a w bardziej niszowych dziedzinach konsultacje bywają niezbędne.