Plamka żółta w chorobach neurookulistycznych

dr n. med. Paulina Glasner

lek. Anna Rydz

Klinika Okulistyki, Gdański Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

dr n. med. Paulina Glasner

Klinika Okulistyki, Gdański Uniwersytet Medyczny

ul. Smoluchowskiego 17, 80-001 Gdańsk

e-mail: paulinaglasner@gumed.edu.pl

  • Omówienie zmian w narządzie wzroku związanych ze stwardnieniem rozsianym, chorobą Alzheimera, chorobą Parkinsona i nerwiakowłókniakowatością typu 2
  • Zmiany w plamce jako potencjalny marker w chorobach neurologicznych

Wśród chorób neurookulistycznych, w których obserwujemy zmiany w plamce, wyróżniamy między innymi stwardnienie rozsiane, chorobę Alzheimera, chorobę Parkinsona oraz nerwiakowłókniakowatość typu 2. Pierwszymi objawami są: obniżanie się ostrości wzroku, zaburzenia widzenia barw, zaburzenia pola widzenia i obniżona stereopsja. Najczęstsze zmiany w plamce związane z tymi chorobami to: ścieńczenie warstwy komórek zwojowych, zmniejszenie grubości warstwy włókien nerwowych, zmniejszenie grubości plamki, zaburzenia w jej strukturze, powiększanie się strefy awaskularnej oraz tworzenie się błony epiretinalnej.

W przypadku chorób neurodegeneracyjnych zmiany w plamce pojawiają się znacznie wcześniej niż inne objawy, co może sugerować przydatność optycznej koherentnej tomografii podczas wczesnej diagnostyki.

Stwardnienie rozsiane

Stwardnienie rozsiane (SM – sclerosis multiplex) jest chorobą ośrodkowego układu nerwowego o podłożu immunologicznym, w przebiegu której dochodzi do zmian demielinizacyjnych i śmierci neuronów. W plamce żółtej, choć włókna nerwowe nie są tu zmielinizowane, dochodzi do śmierci neuronalnej w procesie neurodegeneracyjnym niezależnym od rzutów choroby1.

Zmiany zachodzące w narządzie wzroku w przebiegu SM są powszechnie znane okulistom. Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego jest jednym z częstszych pierwszych objawów choroby. Jest ono także główną przyczyną obniżenia ostrości wzroku u tych pacjentów. W przebiegu choroby, a także w wyniku jej leczenia dochodzi często do zmian również w obrębie plamki żółtej. Do najczęstszych należą zmniejszenie grubości centralnej spowodowane głównie ścieńczeniem warstwy komórek zwojowych (GCL – ganglion cell layer) i mikrocystoidalny obrzęk plamki.

Mikrocystoidalny obrzęk plamki

Do cystoidalnego obrzęku plamki w przebiegu SM zwykle dochodzi w dwóch sytuacjach: po pierwsze na skutek powikłania wywołanego leczeniem fingolimodem (lek immuno­modulujący wiążący się z receptorami sfingozyno-1-fosforanu), po drugie w wyniku powikłania zapalenia części pośredniej błony naczyniowej, do którego dochodzi u ok. 3% pacjentów z SM2,3.

Jak dowiedli Jeffrey i wsp., do mikrocystoidalnego obrzęku plamki w przebiegu stwardnienia rozsianego może także dojść niezależnie od terapii fingolimodem czy obecności uveitis. Obrzęk taki, mogący wystąpić nawet u >4% chorych na SM, lokalizuje si...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Choroba Alzheimera

Choroba Alzheimera (AD – Alzheimer disease) jest najczęstszą przyczyną otępienia. W przebiegu choroby dochodzi do odkładania się β-amyloidu (Aβ) oraz utraty neuronów [...]

Choroba Parkinsona

Choroba Parkinsona (PD) jest neurodegeneracyjną chorobą, która powoduje sztywność, drżenie spoczynkowe i spowolnienie ruchowe. Dodatkowo następuje pogorszenie funkcji poznawczych, autonomicznych i wzrokowych. Patologicznie [...]

Nerwiakowłókniakowatość typu 2

Nerwiakowłókniakowatość typu 2 (NF2 – neurofibromatosis type 2) jest chorobą genetyczną o dziedziczeniu autosomalnym dominującym. Spowodowana jest mutacjami w genie NF2 w locus 22q12.2 [...]

Do góry