Plamka żółta w chorobach neurookulistycznych
dr n. med. Paulina Glasner
lek. Anna Rydz
- Omówienie zmian w narządzie wzroku związanych ze stwardnieniem rozsianym, chorobą Alzheimera, chorobą Parkinsona i nerwiakowłókniakowatością typu 2
- Zmiany w plamce jako potencjalny marker w chorobach neurologicznych
Wśród chorób neurookulistycznych, w których obserwujemy zmiany w plamce, wyróżniamy między innymi stwardnienie rozsiane, chorobę Alzheimera, chorobę Parkinsona oraz nerwiakowłókniakowatość typu 2. Pierwszymi objawami są: obniżanie się ostrości wzroku, zaburzenia widzenia barw, zaburzenia pola widzenia i obniżona stereopsja. Najczęstsze zmiany w plamce związane z tymi chorobami to: ścieńczenie warstwy komórek zwojowych, zmniejszenie grubości warstwy włókien nerwowych, zmniejszenie grubości plamki, zaburzenia w jej strukturze, powiększanie się strefy awaskularnej oraz tworzenie się błony epiretinalnej.
W przypadku chorób neurodegeneracyjnych zmiany w plamce pojawiają się znacznie wcześniej niż inne objawy, co może sugerować przydatność optycznej koherentnej tomografii podczas wczesnej diagnostyki.
Stwardnienie rozsiane
Stwardnienie rozsiane (SM – sclerosis multiplex) jest chorobą ośrodkowego układu nerwowego o podłożu immunologicznym, w przebiegu której dochodzi do zmian demielinizacyjnych i śmierci neuronów. W plamce żółtej, choć włókna nerwowe nie są tu zmielinizowane, dochodzi do śmierci neuronalnej w procesie neurodegeneracyjnym niezależnym od rzutów choroby1.
Zmiany zachodzące w narządzie wzroku w przebiegu SM są powszechnie znane okulistom. Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego jest jednym z częstszych pierwszych objawów choroby. Jest ono także główną przyczyną obniżenia ostrości wzroku u tych pacjentów. W przebiegu choroby, a także w wyniku jej leczenia dochodzi często do zmian również w obrębie plamki żółtej. Do najczęstszych należą zmniejszenie grubości centralnej spowodowane głównie ścieńczeniem warstwy komórek zwojowych (GCL – ganglion cell layer) i mikrocystoidalny obrzęk plamki.
Mikrocystoidalny obrzęk plamki
Do cystoidalnego obrzęku plamki w przebiegu SM zwykle dochodzi w dwóch sytuacjach: po pierwsze na skutek powikłania wywołanego leczeniem fingolimodem (lek immunomodulujący wiążący się z receptorami sfingozyno-1-fosforanu), po drugie w wyniku powikłania zapalenia części pośredniej błony naczyniowej, do którego dochodzi u ok. 3% pacjentów z SM2,3.
Jak dowiedli Jeffrey i wsp., do mikrocystoidalnego obrzęku plamki w przebiegu stwardnienia rozsianego może także dojść niezależnie od terapii fingolimodem czy obecności uveitis. Obrzęk taki, mogący wystąpić nawet u >4% chorych na SM, lokalizuje si...
