Ortoptyka
Zaburzenia widzenia a mózgowe porażenie dziecięce
dr hab. n. społ. Małgorzata Walkiewicz-Krutak1 tyflopedagog, rehabilitant wzroku osób słabowidzących
dr n. med. Agnieszka Rosa2,3 ortoptysta, pedagog, terapeuta zajęciowy Redaktor merytoryczna działu Ortoptyka
- W artykule omówiono rodzaje i specyfikę dysfunkcji wzroku współwystępującej z mózgowym porażeniem dziecięcym
- Wszystkie dzieci z grupy ryzyka, zważywszy na specyfikę nieprawidłowości wzrokowych, powinny być poddane badaniom wzroku zarówno przez okulistę, ortoptystę, jak i rehabilitanta wzroku, uwzględniając ocenę funkcjonalną widzenia
Mózgowe porażenie dziecięce (MPD; cerebral palsy) jest częstym następstwem wczesnego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Definiowane jest jako zaburzenie ruchu i postawy ze wszystkimi współistniejącymi objawami w sferze poznawczej i neurologicznej. Zaburzenia widzenia dotyczą znacznej części dzieci z MPD i wpływają bezpośrednio na sposób i poziom ich funkcjonowania. W niniejszym artykule podjęto próbę określenia rodzajów i specyfiki dysfunkcji wzroku współwystępującej z mózgowym porażeniem dziecięcym.
Mózgowe porażenie dziecięce a zaburzenia widzenia u dzieci – przegląd piśmiennictwa
Mózgowe porażenie dziecięce jest terminem medycznym oznaczającym występowanie u dziecka zaburzeń neuromotorycznych spowodowanych nieprawidłowym rozwojem mózgu, uszkodzeniem mózgu lub zaburzeniem jego funkcji1. Etiologia MPD związana jest z okresem okołoporodowym lub prenatalnym. Podkreśla się, że pojęcie mózgowego porażenia dziecięcego obejmuje różnorodne, zmieniające się wraz z wiekiem zaburzenia ruchu i postawy, współistniejące z innymi objawami trwałego uszkodzenia mózgu, takimi jak padaczka, niepełnosprawność intelektualna, zaburzenia mowy, wzroku, słuchu, zachowania i emocjonalne2. Ponadto obserwuje się w tej grupie pacjentów zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, lateralizacji, schematu ciała i orientacji w przestrzeni, obniżony poziom myślenia abstrakcyjnego, zaburzenia koncentracji uwagi, analizy oraz syntezy wzrokowej i słuchowej3,4.
Mózgowe porażenie dziecięce jest najczęściej uwarunkowane wieloma czynnikami, a prawdopodobieństwo jego wystąpienia wzrasta w przypadku istnienia takich czynników ryzyka, jak: wcześniactwo (szczególnie gdy dziecko rodzi się z masą ciała <1500 g), stan zamartwicy, okołoporodowa encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna, encefalopatia noworodkowa, zły stan zdrowia noworodka (≤3 pkt w skali Apgar) oraz MPD w wywiadzie rodzinnym, co wskazuje na genetycznie uwarunkowaną wrażliwość na czynniki uszkadzające mózg. Do czynników ryzyka zalicza się także nieprawidłowe ułożenie płodu (zwłaszcza w ciąży wielopłodowej) i wystąpienie pozamózgowych wad wrodzonych2. Częstość występowania MPD szacowana jest na 1-3 na 1000 żywo urodzonych dzieci5.
