Oczopląs u najmłodszych pacjentów często jest powodem zmartwienia rodziców i stanowi wyzwanie w praktyce zarówno okulistów, jak i ortoptystów. Jest to mimowolny rytmiczny ruch oscylacyjny oczu. Każdy cykl oczopląsu inicjowany jest przez powolny ruch oczu z dala od punktu fiksacji, po czym następuje odwrotny nastawczy ruch gałek ocznych¹.

Oczopląs może być fizjologiczny lub wystąpić jako objaw choroby. Fizjologiczny, czyli prawidłowo występujący, obserwowany jest w trzech sytuacjach:

• w skrajnym ustawieniu gałek ocznych (np. przy patrzeniu skrajnie w prawo czy lewo)
• podczas obserwowania powtarzającego się ruchu tego samego obrazu, np. obracającego się bębna (tzw. oczopląs optokinetyczny)
• pozostawania pod wpływem bodźców działających na narząd równowagi znajdujący się w uchu wewnętrznym (tzw. oczopląs przedsionkowy)².

Częstość występowania oczopląsu patologicznego w populacji ogólnej jest szacowana na 24 przypadki na 10 000 osób z niewielką predylekcją do populacji europejskiej³. Oczopląs wrodzony dotyka 1 na 1000-1500 dzieci, z 2-3-krotną przewagą płci męskiej^4,5.

W zależności od wieku, w którym po raz pierwszy został stwierdzony, oczopląs można podzielić na: wrodzony, który zwykle pojawia się w pierwszych 3-6 miesiącach życia, i nabyty, który występuje później³. Oczopląs wrodzony może być wynikiem zwykłego zaburzenia motorycznego współwystępującego z dobrą czynnością wzrokową bądź z objawem ocznych nieprawidłowości mogących zakłócać rozwój widzenia lub fuzję. Oczopląs nabyty jest zwykle objawem istotnej nieprawidłowości neurologicznej. Występuje rzadziej u dzieci (17%) niż u osób dorosłych (40%)³. Choroby drogi wzrokowej mogące wywołać oczopląs obejmują glejaka nerwu wzrokowego i skrzyżowania nerwów wzrokowych (neurofibromatoza typu 1), czaszkogardlaka i ucisk nerwu wzrokowego przez inne nowotwory lub anomalie kostne. Wielu pacjentów z tym typem oczopląsu ma również towarzyszące objawy neurologiczne, takie jak zawroty głowy, nudności i bóle głowy z powodu podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego. Mogą występować dodatkowe objawy oczne, np. względne uszkodzenie drogi dośrodkowej odruchu źrenicznego, obrzęk tarczy lub zanik nerwu wzrokowego i utrata widzenia.

Dodatkowo oczopląs może być jednym z objawów u dzieci z zatrzymanym lub wyrównanym wodogłowiem. Zwykle jest to powiązane z zanikiem nerwu wzrokowego. Zanik nerwu wzrokowego i oczopląs w okresie niemowlęcym wskazują na duże prawdopodobieństwo podwy...