Ortoptyka
Oczopląs u dzieci w ujęciu okulistycznym i ortoptyczym
Część 2. Leczenie
dr n. med. Agnieszka Rosa1-3 ortoptysta, pedagog, terapeuta zajęciowy Redaktor merytoryczna działu Ortoptyka
dr n. med. Gracjana Fijałkowska-Cmokowicz4
dr hab. n. med. Piotr Loba, prof. ucz.2,3
- W artykule wyczerpująco opisano metody leczenia oczopląsu u dzieci, w tym stosowanie soczewek kontaktowych, pryzmatów, rehabilitację wzroku, leczenie zabiegowe i farmakoterapię
- Omówiono szczególną rolę korekcji wad refrakcji i rehabilitacji wzroku
Terapia oczopląsu ma głównie na celu poprawę ostrości wzroku poprzez polepszenie stabilności fiksacji i zmniejszenie lub całkowite wyeliminowanie wyrównawczego ustawienia głowy (WUG). Istotną rolę odgrywa również leczenie współistniejących zaburzeń w zakresie widzenia obuocznego, tj. niedowidzenia czy zeza. Obecnie nie dysponujemy skuteczną metodą wyleczenia, rozumianą jako zatrzymanie ruchów oczopląsowych, zatem sama interwencja ogranicza się do minimalizacji ich skutków. W praktyce okulistycznej i ortoptycznej zastosowanie znajdują następujące działania:
- korekcja wady refrakcji soczewkami okularowymi lub kontaktowymi
- korekcja pryzmatyczna
- toksyna botulinowa podawana do mięśni zewnątrzgałkowych
- chirurgia oczopląsu
- rehabilitacja wzroku i techniki poprawiające widzenie
- leczenie farmakologiczne.
Decyzja o wyborze formy leczenia jest zindywidualizowana i podejmowana przez specjalistę w porozumieniu z pacjentem.
Korekcja wady refrakcji
Dzieciom z oczopląsem często towarzyszą wady wzroku, głównie astygmatyzm, zatem korekcja wady refrakcji jest pierwszym krokiem w leczeniu oczopląsu1,2. Pozwala to na uzyskanie optymalnej ostrości wzroku do bliży i dali. W sytuacji kiedy oczopląsowi towarzyszy niedowidzenie lub obuoczne obniżenie ostrości wzroku, zaleca się pełne skorygowanie wady wzroku w odniesieniu do badania refrakcji po cykloplegii. Pacjenci niedowidzący mają zwiększoną niestabilność fiksacji, która może wynikać z obecności samego oczopląsu3. W leczeniu niedowidzenia w tej grupie nie zawsze sprawdza się stosowanie metody obturacyjnej, szczególnie kiedy po zasłonięciu jednego z oczu obserwuje się nasilenie ruchów oczopląsowych w oku fiksującym (oczopląs ukryto-jawny). W takiej sytuacji warto rozważyć podanie kropli z 1% atropiną do oka z wyższą ostrością wzroku. Skuteczność atropiny w leczeniu niedowidzenia średniego stopnia jest podobna jak skuteczność obturacji, choć w grupie pacjentów zasłaniających oko efekty terapii pojawiały się wcześniej4. Zasadność leczenia niedowidzenia u dzieci z oczopląsem, z wykorzystaniem atropiny lub obturacji, należy szczególnie rozważyć w przypadku stwierdzenia znacznie obniżonej ostrości wzroku w oku dominującym lub organicznych przeszkód uzyskania lepszej ostrości wzroku w oku niedowidzącym.
