Wykazano poza tym, że hiperinsulinemia zwiększa produkcję androgenów jajnikowych, a insulinooporność przyczynia się do redukcji SHBG, co wiąże się z następczym wzrostem stężenia wolnego testosteronu20,21. Problem DES nasila się wraz z wystąpieniem cukrzycy typu 2, która jest istotnie częściej diagnozowana u pacjentek z PCOS. Natomiast rozwijająca się wraz z czasem trwania choroby polineuropatia odpowiada za niszczenie obwodowych włókien nerwowych, osłabienie czucia rogówkowego, a w konsekwencji prowadzi do zmniejszonej sekrecji łez22.

Stan zapalny

Kolejnym czynnikiem, który może sprzyjać zwiększonej częstości występowania DES u kobiet z PCOS, jest stan zapalny. Jest on powiązany z insulinoopornością oraz dysfunkcją tkanki tłuszczowej, która stanowi dynamiczny organ odpowiadający za produkcję hormonów, adipokin i cytokin23, a ponadto odgrywa istotną rolę w metabolizmie glukozy i kwasów tłuszczowych czy też regulacji odpowiedzi immunologicznej. Udokumentowano podwyższone stężenie wielu markerów prozapalnych, m.in. białka C-reaktywnego (CRP – C-reactive protein), interleukiny-6 (IL-6), czynnika martwicy nowotworów α (TNF-α – tumor necrosis factor α) w wielu endokrynopatiach24,25. Wcześniej wspomniane MGD oraz obecne na powierzchni oka czynniki prozapalne mogą powodować zwiększone parowanie filmu łzowego. Dodatkowo wykazano negatywną korelację między wskaźnikiem limfocytowo-neutrofilowym i wartością TBUT wśród kobiet z PCOS. U badanych kobiet wraz ze wzrostem stężenia NLR (również zaliczanego do markerów stanu zapalnego) obserwowano nasilenie objawów DES5.

Podsumowanie

Na podstawie dostępnych danych lliteraturowych można stwierdzić mimo dużej rozbieżności opublikowanych wyników, że istnieje zależność między zespołem policystycznych jajników a występowaniem DES. Do najlepiej poznanych przyczyn tego zjawiska zalicza się hiperandrogenizm, insulinooporność oraz stan zapalny, a stopień nasilenia zespołu suchego oka może być powiązany ze stężeniem hormonów płciowych i poziomem stanu zapalnego. Pacjentki z PCOS prezentują objawy występujące zarówno w alergicznych chorobach oczu, jak i w DES, dlatego część autorów proponuje wykorzystanie akronimu IDEA – Itchy Dry Eye Associated with PCOS7,13. Z uwagi na heterogenność PCOS wskazane jest jednak przeprowadzenie badań na bardziej licznych oraz odpowiednio wyselekcjonowanych grupach kobiet. Należy mieć na uwadze, że podczas badania okulistycznego pacjentek z PCOS warto zwrócić szczególną uwagę na objawy zarówno przedmiotowe, jak i podmiotowe DES.

Abstract

The relationship between polycystic ovary syndrome and dry eye syndrome

Polycystic ovary syndrome (PCOS) is one of the most common endocrinopathies, affecting 9% to 18% of reproductive age women. The characteristic symptoms include anovulation, hyperandrogenism and polycystic ovarian morphology.

Dry eye syndrome (DES) is commonly detected in patients with hormonal disorders. The relationship between DES and PCOS has been recently investigated in a number of studies and conflicting results were obtained. Some authors postulated that Schirmer I test and tear break-up time (TBUT) results were significantly lower and ocular surface disease index (OSDI) results were higher in the PCOS group. However, in several studies, results were similar between PCOS and control groups.

DES in PCOS patients can be attributable to hyperandrogenism. In addition, insulin resistance and inflammation can be additional factors contributing to the dry eye spectrum. Moreover, the severity of DES can be correlated with the level of androgens and inflammation. Therefore, women with PCOS require a thorough examination by an ophthalmologist.

Piśmiennictwo

  1. March WA, Moore VM, Willson KJ, et al. The prevalence of polycystic ovary syndrome in a community sample assessed under contrasting diagnostic criteria. Hum Reprod 2010;25(2):544-51. doi: 10.1093/humrep/dep399
  2. Li Y, Chen C, Ma Y, et al. Multi-system reproductive metabolic disorder: significance for the pathogenesis and therapy of polycystic ovary syndrome (PCOS). Life Sci 2019;228:167-75. doi: 10.1016/j.lfs.2019.04.046
  3. Patel S. Polycystic ovary syndrome (PCOS), an inflammatory, systemic, lifestyle endocrinopathy. J Steroid Biochem Mol Biol 2018;182:27-36. doi: 10.1016/j.jsbmb.2018.04.008
  4. Lizneva D, Suturina L, Walker W, et al. Criteria, prevalence, and phenotypes of polycystic ovary syndrome. Fertil Steril 2016;106(1):6-15. doi: 10.1016/j.fertnstert.2016.05.003
  5. Asfuroğlu Y, Kan Ö, Asfuroğlu M, et al. Association Between Dry Eye and Polycystic Ovary Syndrome: Subclinical Inflammation May Be Part of the Process. Eye Contact Lens 2021;47(1):27-31. doi: 10.1097/ICL.0000000000000716
  6. Karaca Adıyeke S, Karaca I, Yıldırım S, et al. Anterior Segment Findings in Women with Polycystic Ovary Syndrome. Turk J Ophthalmol 2017;47(1):24-7. doi: 10.4274/tjo.73659
  7. Bonini S, Mantelli F, Moretti C, et al. Itchy-dry eye associated with polycystic ovary syndrome. Am J Ophthalmol 2007;143(5):763-71. doi: 10.1016/j.ajo.2007.01.030
  8. Coksuer H, Ozcura F, Oghan F, et al. Effects of hyperandrogenism on tear function and tear drainage in patients with polycystic ovary syndrome. J Reprod Med 2011;56(1-2):65-70
  9. Yavas GF, Ozturk F, Kusbeci T, et al. Meibomian gland alterations in polycystic ovary syndrome. Curr Eye Res 2008;33(2):133-8. doi: 10.1080/02713680701858410
  10. Yuksel B, Ozturk I, Seven A, et al. Tear function alterations in patients with polycystic ovary syndrome. Eur Rev Med Pharmacol Sci 2015;19(19):3556-62
  11. Gonen T, Celik C, Oznur M, et al. Tear osmolarity and ocular surface changes in patient with polycystic ovary syndrome. Curr Eye Res 2013;38(6):621-5. doi: 10.3109/02713683.2012.749917
  12. Baser G, Yildiz N, Calan M. Evaluation of Meibomian Gland Dysfunction in Polycystic Ovary Syndrome and Obesity. Curr Eye Res 2017;42(5):661-5. doi: 10.1080/02713683.2016.1233985
  13. Mantelli F, Moretti C, Macchi I, et al. Effects of Sex Hormones on Ocular Surface Epithelia: Lessons Learned From Polycystic Ovary Syndrome. J Cell Physiol 2016;231(5):971-5. doi: 10.1002/jcp.25221
  14. Sullivan DA, Krenzer KL, Sullivan BD, et al. Does androgen insufficiency cause lacrimal gland inflammation and aqueous tear deficiency? Invest Ophthalmol Vis Sci 1999;40(6):1261-5
  15. Schaumberg DA, Buring JE, Sullivan DA, et al. Hormone replacement therapy and dry eye syndrome. JAMA 2001;286(17):2114-9. doi: 10.1001/jama.286.17.2114
  16. Vassiliadi DA, Barber TM, Hughes BA, et al. Increased 5 alpha-reductase activity and adrenocortical drive in women with polycystic ovary syndrome. J Clin Endocrinol Metab 2009;94(9):3558-66. doi: 10.1210/jc.2009-0837
  17. Schirra F, Richards SM, Sullivan DA. Androgen influence on cholesterogenic enzyme mRNA levels in the mouse meibomian gland. Curr Eye Res 2007;32(5):393-8. doi: 10.1080/02713680701316674
  18. de Cássia Alves M, Carvalheira JB, Módulo CM, et al. Tear film and ocular surface changes in diabetes mellitus. Arq Bras Oftalmol 2008;71(6 Suppl):96-103. doi: 10.1590/s0004-27492008000700018
  19. Kaiserman I, Kaiserman N, Nakar S, et al. Dry eye in diabetic patients. Am J Ophthalmol 2005;139(3):498-503. doi: 10.1016/j.ajo.2004.10.022
  20. Bhathena RK. Insulin resistance and the long-term consequences of polycystic ovary syndrome. J Obstet Gynaecol 2011;31(2):105-10. doi: 10.3109/01443615.2010.539722
  21. Apter D, Bützow T, Laughlin GA, et al. Metabolic features of polycystic ovary syndrome are found in adolescent girls with hyperandrogenism. J Clin Endocrinol Metab 1995;80(10):2966-73. doi: 10.1210/jcem.80.10.7559882
  22. Achtsidis V, Eleftheriadou I, Kozanidou E, et al. Dry eye syndrome in subjects with diabetes and association with neuropathy. Diabetes Care 2014;37(10):e210-1. doi: 10.2337/dc14-0860
  23. Welty FK, Alfaddagh A, Elajami TK. Targeting inflammation in metabolic syndrome. Transl Res 2016;167(1):257-80. doi: 10.1016/j.trsl.2015.06.017
  24. Çakıroğlu Y, Vural F, Vural B. The inflammatory markers in polycystic ovary syndrome: association with obesity and IVF outcomes. J Endocrinol Invest 2016;39(8):899-907. doi: 10.1007/s40618-016-0446-4
  25. Duleba AJ, Dokras A. Is PCOS an inflammatory process? Fertil Steril 2012;97(1):7-12. doi: 10.1016/j.fertnstert.2011.11.023
Do góry