Jakość soczewek kontaktowych a zdrowie narządu wzroku
dr Katarzyna Lewicka
- Dzięki postępowi biotechnologii obecnie używane soczewki kontaktowe znalazły zastosowanie w każdej gałęzi okulistyki. Od wielu lat to popularna metoda korekcji wad refrakcji, a także materiał opatrunkowy w terapii erozji, po urazach, a nawet nośnik leków. Trwają badania nad kolejnymi zastosowaniami soczewek kontaktowych. Tematowi współczesnych soczewek kontaktowych został poświęcony niniejszy artykuł
W ostatnich latach nastąpił ogromny postęp w zakresie syntezy nowych materiałów do produkcji soczewek kontaktowych, umożliwiając dynamiczny rozwój kontaktologii. Obecnie to nie tylko metoda korekcji wad wzroku (nadwzroczność, krótkowzroczność i astygmatyzm), lecz także niezastąpiony materiał opatrunkowy (np. po urazach oka). Coraz częściej też można bezpiecznie i z zachowaniem komfortu stosować ten sposób korekcji wad refrakcji u osób z chorobami ogólnoustrojowymi (m.in. cukrzyca, choroby tarczycy), u których wcześniej było to utrudnione. Trwają badania nad kolejnym wykorzystaniem, np. soczewka kontaktowa jako nośnik leku albo zastosowanie najnowszych technologii w monitorowaniu wybranych parametrów narządu wzroku (ciśnienia wewnątrzgałkowego [IOP – intraocular pressure] czy stężenia glukozy u chorych z cukrzycą). Niezależnie jednak od powstawania nowych materiałów oraz rozwiązań produkcyjnych niezmienną kwestią pozostają warunki kwalifikacji do stosowania soczewek kontaktowych. Obejmują one wnikliwy wywiad, dokładne badanie okulistyczne oraz wielokierunkową edukację pacjenta w zakresie bezpiecznego użytkowania soczewek.
Od chwili wprowadzenia pierwszych soczewek kontaktowych cieszą się one rosnącą popularnością. Dzięki postępowi biotechnologii obecnie używane znalazły zastosowanie w każdej gałęzi okulistyki. Materiał wykorzystywany do produkcji soczewek musi spełniać bardzo rygorystyczne wymagania, a jednocześnie zapewniać komfort użytkowania oraz odporność na warunki atmosferyczne. Aktualne technologie ponadto pozwalają na syntetyzowanie kolejnych ulepszonych polimerów lub innych związków chemicznych.
Rozwój historyczny
Pierwsze opisy przyrządów optycznych odpowiadających soczewkom kontaktowym sięgają epoki renesansu i 1880 r. Natomiast najstarszą opisaną koncepcję dotyczącą soczewek kontaktowych przypisuje się Leonardowi da Vinci (1508 r.). Pierwsze prototypy soczewek kontaktowych pokrywały twardówkę i wykonane były ze szkła. Dopiero w 1940 r. wprowadzono do użytku soczewki wykonane z polimetakrylanu metylu (PMMA), które cechowały się dobrymi parametrami optycznymi i trwałością, jednak powodowały znaczne niedotlenienie rogówki. Soczewki kontaktowe opracowane w drugiej połowie lat 60. XX w. i wykonane z elastomeru silikonowego miały dobrą przepuszczalność tlenu (mierzoną w Dk), ale z kolei słaba zwilżalność i wysokie ryzyko powstawania osadów nadal powodowały wiele powikłań.