Zator tętnicy środkowej siatkówki – diagnostyka i postępowanie

lek. Joanna Bogatko1

dr n. med. Karolina Bonińska1,2

dr hab. n. med. Sławomir Cisiecki1,2

1Oddział Okulistyczny, Miejskie Centrum Medyczne im. dr. K. Jonschera w Łodzi

2Centrum Medyczne Łódź Julianów

Adres do korespondencji:

lek. Joanna Bogatko

Oddział Okulistyczny, Miejskie Centrum Medyczne im. dr. K. Jonschera w Łodzi

ul. Milionowa 14, 93-113 Łódź

e-mail: bogatko.joanna@gmail.com

  • Autorzy artykułu w szeroki i wyczerpujący sposób podejmują temat zamknięcia tętnicy siatkówki (RAO – radial artery occlusion), zwłaszcza tętnicy środkowej (CRAO – central retinal artery occlusion). Zwracają przy tym uwagę, że do pacjenta z RAO powinno się podejść inderdyscyplinarnie z udziałem: neurologa, okulisty i lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) lub internisty

Objawowe zamknięcie tętnicy siatkówki jest nagłym przypadkiem okulistycznym, który wymaga natychmiastowej oceny i przeniesienia do ośrodka udarowego, ponieważ bywa zwiastunem dalszych zdarzeń mózgowo-naczyniowych, a także sercowo-naczyniowych. Jest to zablokowanie przepływu krwi w siatkówce, które może być spowodowane zatorem lub zakrzepem, zapaleniem naczyń siatkówki, urazowym uszkodzeniem ściany naczynia lub skurczem. Niedotlenienie siatkówki podczas zatoru często skutkuje poważną, nieodwracalną utratą wzroku w obszarze niedokrwionej siatkówki. Najważniejszym czynnikiem ryzyka wystąpienia zamknięcia środkowej tętnicy siatkówki (CRAO – central retinal artery occlusion) jest olbrzy­miokomórkowe zapalenie tętnic (GCA – giant cell arteritis), pozostałymi zaś m.in. starszy wiek, choroby układu sercowo-naczyniowego, palenie papierosów, hiperlipidemia. Objawem RAO jest nagłe, znaczne, bezbolesne pogorszenie ostrości wzroku. W badaniu okulistycznym charakterystyczny jest tzw. objaw wisienki, obrzęk włókien nerwowych, spowolniony przepływ przez naczynia boxcarring, a w niektórych przypadkach w jednym z naczyń tętniczych może zostać uwidoczniony połyskujący białawy materiał zatorowy. Pacjenta z podejrzeniem RAO należy niezwłocznie zbadać, wykluczyć inne przyczyny nagłej bezbolesnej utraty wzroku (np. odwarstwienie siatkówki [RD – retinal detachment]), zlecić pilne badanie obrazowe głowy w poszukiwaniu potencjalnych ognisk niedokrwiennych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (OUN), ocenić stężenie wskaźników zapalnych – białka C-reaktywnego (CRP – C-reactive protein) i odczynu Biernackiego (OB) – by zróżnicować niedokrwienie tętnicze, czyli to związane z GCA, od nietętniczego. W przypadku podwyższonych wykładników stanu zapalnego należy włączyć intensywną steroidoterapię, która jest jedyną potwierdzoną i skuteczną metodą leczenia chorób z grupy RAO. Po wykluczeniu procesu zapalnego chorego należy traktować jak pacjenta z objawowym udarem niedokrwiennym i kierować na oddział ratunkowy lub do ośrodka udarowego w celu pilnej oceny neurologicznej oraz ewentualnego wprowadzenia leczenia trombolitycznego.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Terminologia i charakterystyka rodzajów zatoru tętnicy ocznej, środkowej siatkówki oraz jej odgałęzień

Zator definiowany jest jako „stała, płynna lub gazowa masa przenoszona przez krew do miejsca odległego od jej źródła”1, udar niedokrwienny zaś [...]

Czynniki ryzyka RAO

Najważniejszym czynnikiem ryzyka RAO jest GCA. Wskaźniki ryzyka i demografia okluzji tętnicy siatkówki są ponadto podobne do tych związanych z ryzykiem UNM. Wśród [...]

Profilaktyka pierwotna

Prewencją pierwotną jest kontrola wymienionych wyżej modyfikowalnych czynników ryzyka. Szczególnie duży nacisk należy położyć w przypadku pacjentów, którzy utracili już wzrok w jednym [...]

Diagnoza kliniczna

We wstępnej diagnostyce powinno się znaleźć pełne badanie okulistyczne, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów związanych z chorobami naczyniowymi siatkówki.

Terapia medyczna i dalsze postępowanie

Kierunek terapii powinien być wyznaczany przez wnikliwe poszukiwanie ogólnoustrojowych przyczyn zaistniałego stanu, w szczególności przyczyny zapalenia naczyń. Okluzja tętnicy siatkówki jest stanem [...]

Działania niepożądane CRAO

Neowaskularyzacja tęczówki, siatkówki lub kąta przesączania to częste powikłania po zamknięciu tętnicy środkowej siatkówki. Zdiagnozowanie neowaskularyzacji może być opóźnione u chorych otrzymujących [...]

Do góry