Zator tętnicy środkowej siatkówki – diagnostyka i postępowanie
lek. Joanna Bogatko1
dr n. med. Karolina Bonińska1,2
dr hab. n. med. Sławomir Cisiecki1,2
- Autorzy artykułu w szeroki i wyczerpujący sposób podejmują temat zamknięcia tętnicy siatkówki (RAO – radial artery occlusion), zwłaszcza tętnicy środkowej (CRAO – central retinal artery occlusion). Zwracają przy tym uwagę, że do pacjenta z RAO powinno się podejść inderdyscyplinarnie z udziałem: neurologa, okulisty i lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) lub internisty
Objawowe zamknięcie tętnicy siatkówki jest nagłym przypadkiem okulistycznym, który wymaga natychmiastowej oceny i przeniesienia do ośrodka udarowego, ponieważ bywa zwiastunem dalszych zdarzeń mózgowo-naczyniowych, a także sercowo-naczyniowych. Jest to zablokowanie przepływu krwi w siatkówce, które może być spowodowane zatorem lub zakrzepem, zapaleniem naczyń siatkówki, urazowym uszkodzeniem ściany naczynia lub skurczem. Niedotlenienie siatkówki podczas zatoru często skutkuje poważną, nieodwracalną utratą wzroku w obszarze niedokrwionej siatkówki. Najważniejszym czynnikiem ryzyka wystąpienia zamknięcia środkowej tętnicy siatkówki (CRAO – central retinal artery occlusion) jest olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic (GCA – giant cell arteritis), pozostałymi zaś m.in. starszy wiek, choroby układu sercowo-naczyniowego, palenie papierosów, hiperlipidemia. Objawem RAO jest nagłe, znaczne, bezbolesne pogorszenie ostrości wzroku. W badaniu okulistycznym charakterystyczny jest tzw. objaw wisienki, obrzęk włókien nerwowych, spowolniony przepływ przez naczynia boxcarring, a w niektórych przypadkach w jednym z naczyń tętniczych może zostać uwidoczniony połyskujący białawy materiał zatorowy. Pacjenta z podejrzeniem RAO należy niezwłocznie zbadać, wykluczyć inne przyczyny nagłej bezbolesnej utraty wzroku (np. odwarstwienie siatkówki [RD – retinal detachment]), zlecić pilne badanie obrazowe głowy w poszukiwaniu potencjalnych ognisk niedokrwiennych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (OUN), ocenić stężenie wskaźników zapalnych – białka C-reaktywnego (CRP – C-reactive protein) i odczynu Biernackiego (OB) – by zróżnicować niedokrwienie tętnicze, czyli to związane z GCA, od nietętniczego. W przypadku podwyższonych wykładników stanu zapalnego należy włączyć intensywną steroidoterapię, która jest jedyną potwierdzoną i skuteczną metodą leczenia chorób z grupy RAO. Po wykluczeniu procesu zapalnego chorego należy traktować jak pacjenta z objawowym udarem niedokrwiennym i kierować na oddział ratunkowy lub do ośrodka udarowego w celu pilnej oceny neurologicznej oraz ewentualnego wprowadzenia leczenia trombolitycznego.