Wpływ powierzchni oka na jakość widzenia po zabiegach okulistycznych
dr n. med. Piotr Sobolewski
- W niniejszym artykule został opisany zespół dysfunkcji łez i jego wpływ na stan oka po zabiegach okulistycznych powierzchni oka. Omówione zostały nieprawidłowości filmu łzowego, deficyt wody, mucyny, dysfunkcja gruczołów Meiboma, nadmierna ekspozycja oka, alergie, metody korekcji laserowej. Autor skupił się także na leczeniu wymienionych patologii oka
Patofizjologia zespołu dysfunkcji łez
Jakość widzenia po zabiegach okulistycznych w dużym stopniu zależy od krzywizny, stanu filmu łzowego i powierzchni oka. Zbyt płaska lub nadmiernie stroma krzywizna oraz nierówności rogówki wywołują nieregularny astygmatyzm, pozabiegowe aberracje optyczne i obniżają kontrast. Natomiast nieprawidłowy skład łez tworzy obszary hydrofobowe z małą zwilżalnością. Pojawiają się: nadmierne odparowywanie, wysoka osmolarność i niestabilność łez. Zaburzony jest ich przepływ po mrugnięciu, a także kontakt filmu łzowego z powiekami. W następstwie rozwija się zapalenie powierzchni oka. Taki stan opisywany jest jako zespół dysfunkcji łez (DTS – dysfunctional tear syndrome). Jest on częstą przyczyną komplikacji i niezadowolenia pacjentów po zabiegach refrakcyjnych. Może przybrać postać:
- Zespołu suchego oka (DED – dry eye disease) – to najczęstsza dysfunkcja pooperacyjna oka. Chorzy skarżą się na dyskomfort, suchość, kłucie, pieczenie, uczucie ciała obcego, światłowstręt, zmienne widzenie, niekiedy jednooczne dwojenie, ból oka.
- Epiteliopatii neurotroficznej (LINE – laser-induced neurotrophic epitheliopathy) – po raz pierwszy ta jednostka chorobowa wywołana laserem została opisana przez Wilsona1 (ryc. 1-3). Charakteryzuje się punktowymi, szarymi ubytkami nabłonka bez obniżonej produkcji łez. Ma charakter bezobjawowy, chociaż może wpływać na wyniki refrakcji i niepełne widzenie. Jest obserwowana u 4-14% leczonych. Zwykle LINE ustępuje w ciągu pierwszych 6 miesięcy. Przyczyną jest zmniejszony dopływ czynników neurotroficznych z włókien czuciowych rogówki do komórek nabłonka powstały podczas tworzenia płatka rogówki metodą LASIK (laser-assisted in situ keratomileusis), rzadziej występuje po technice SMILE (small incision lenticule extraction).
- Keratoneuralgii (NCP – neuropathic corneal pain) – wg Moshirfara i wsp. występuje u 1/900 osób w okresie pooperacyjnym korekcji laserowej. Objawia się uporczywym bólem oka z przeczulicą i allodynią2. Przypisuje się ją dysfunkcyjnej regeneracji uszkodzonych w trakcie zabiegu aksonów nerwu rogówki. To obrażenie i miejscowe zapalenie prowadzą do dysregulacji nocyceptorów, a także do ich nadreaktywności. Pojawia się zwiększona percepcja bólu w odpowiedzi na normalne bodźce (allodynia). Zwiększona pobudliwość neuronalna (hiperalgezja) utrzymuje się nawet wówczas, gdy początkowy bodziec uszkadzający nie jest już obecny, a okaleczona tkanka się zagoiła. Dyskomfort związany z NCP ma negatywny wpływ na jakość życia pacjentów i wykonywanie codziennych czynności. Zauważono ponadto, że może ona współistnieć z chorobami psychicznymi i stosowanymi lekami psychotropowymi.
