Opieka pooperacyjna

Jak już wspomniano, możliwość wystąpienia poważnych pooperacyjnych komplikacji (wystąpienie lub progresja DR, DME, krwotoki do ciała szklistego i komory przedniej, neowaskularyzacja tęczówkowa, opóźnienie gojenia się ran) powoduje, że badania kontrolne powinny być częstsze niż u chorych z zaćmą starczą, tak aby szybko podjąć odpowiednie leczenie. Po operacji zaleca się – zamiast antybiotyków w kroplach ocznych – antyseptyki, których spektrum działania antybakteryjnego jest szersze niż antybiotyków, poza tym mają one również właściwości przeciwgrzybicze (infekcje o tym podłożu w przebiegu DM są częstsze niż u osób zdrowych) oraz przeciwwirusowe47. Po operacji należy ponadto dłużej niż w zaćmie starczej stosować krople z GKS, które zmniejszają pooperacyjny stan zapalny, oraz NLPZ (nepafenak, diklofenak), aby zapobiec rozwojowi lub progresji już istniejącego DME48.

Prognoza dotycząca widzenia po operacji zaćmy cukrzycowej

Wprowadzenie w ostatnich latach nowych technik operacyjnych, lepsze przygotowanie chorych z DM do operacji, skuteczniejsza kontrola glikemii – wszystko to zmniejszenia częstość powikłań po zabiegu chirurgicznym DC37,39,49. Jeżeli u chorego nie stwierdza się przed operacją zmian w siatkówce ani tęczówce, to pooperacyjne wyniki czynnościowe są podobne jak w zaćmie starczej50. Złe rokowanie jest natomiast dla pacjentów, u których przed operacją istniały: DME, DR, trakcja szklistkowo-siatkówkowa oraz neowaskularyzacja tęczówkowa2,31,49. Wielu autorów podkreśla, że najważniejszym czynnikiem prognostycznym odnośnie do pooperacyjnej VA jest obrzęk plamki – jego brak, a jeśli istnieje, to stopień jego zaawansowania przed operacją i/lub po niej 2,8,31,50-53.

Leczenie farmakologiczne zaćmy cukrzycowej

Badania na zwierzętach z cukrzycą wykazały, że stosowanie inhibitorów reduktazy aldolazowej, enzymu katalizującego przejście glukozy w sorbitol zapobiega powstawaniu zaćmy oraz hamuje rozwój już istniejących zmian2,54,55. Substancje te nie były jeszcze stosowane u ludzi. Badania na zwierzętach wykazały natomiast, że podobne działanie w DC mają pochodne kwasu pirogronowego – związki o silnym działaniu antyoksydacyjnym2,56. Badania z udziałem ludzi nie potwierdziły jednak znaczenia suplementacji antyoksydantami dla rozwoju zaćmy starczej, w patogenezie której duże znaczenia odgrywają wolne rodniki15 (natomiast brak jest takich doniesień odnośnie do chorych z DC).

Podsumowanie

Operacja zaćmy cukrzycowej jest obarczona możliwością wystąpienia licznych powikłań, zarówno w czasie operacji, jak i w różnych okresach pozabiegowych. Dlatego pacjent z DC powinien być odpowiednio przygotowany do operacji – przede wszystkim musi być dobrana właściwa soczewka wewnątrzgałkowa, a technika zabiegu powinna uwzględniać możliwość wystąpienia problemów śródoperacyjnych związanych z cukrzycą. Po zabiegu natomiast konieczne jest przeprowadzanie częstych badań kontrolnych ze względu właśnie na ryzyko wystąpienia powikłań. Dobrą ostrość wzroku można uzyskać, pod warunkiem że operacja DC zostanie przeprowadzona na wczesnym etapie choroby, przed rozwojem zmian w siatkówce lub zostaną one wyleczone przed operacją.

Abstract

Diabetic cataract

Diabetic cataract surgery is associated with the possibility of a number of complications both at the time of surgery and at various times after the procedure. Therefore, the patient must be properly prepared for the surgery, a correct intraocular lens must be selected, the surgery technique should take into account the possibility of intraoperative diabetes-induced problems, and more frequent postoperative follow-up examinations are necessary due to the possibility of complications. Good visual acuity can be achieved provided the surgery is performed early in the course of the disease, before the development of retinopathy, macular edema and iris neovascularization or careful pretreatment of these lesions is performed prior to surgery.

Piśmiennictwo

1. https://idf.org/about-diabetes/diabetes-facts-figures/

2. Pollreisz A, Schmidt-Erfurth U. Diabetic cataract – pathogenesis, epidemiology and treatment. J Ophthalmol 2010;2010:608751

3. Nien C-W, Lee C-Y, Chen H-C, et al. The elevated risk of sight-threatening cataract in diabetes with retinopathy: a retrospective population-based cohort study. BMC Ophthalmol 2021;21(1):349

4. Stanga PE, Boyd SR, Hamilton AMP. Ocular manifestations of diabetes mellitus. Curr Opin Ophthalmol 1999;10(6):483-9

5. Ivanescu A, Popescu S, Gaita L, et al. Risk factors for cataracts in patients with diabetes mellitus. J Clin Med 2024;13:7005

6. Becker C, Schneider C, Aballéa S, et al. Cataract in patients with diabetes mellitus – incidence rates in the UK and risk factors. Eye 2018;32:1028-35

7. Mrugacz M, Pony-Uram M, Bryl A, et al. Current approach to the pathogenesis of diabetic cataracts. Int J Mol Sci 2023;24:6317

8. Kiziltoprak H, Tekin K, Inanc M, et al. Cataract in diabetes mellitus. World J Diabetes 2019;10(3):140-53

9. Rosenfeld SI, Blecher MH, Bobrow JC, et al. Basic and Clinical Science Course. Section 11. Lens and Cataract. Edra Urban & Partner, Wrocław 2021

10. Srivastava SK, Ramana KV, Bhatnagar A. Role of aldose reductase and oxidative damage in diabetes and the consequent potential for therapeutic options. Endocrine Rev 2005;26(3):380-92

11. Takamura Y, Sugimoto Y, Kubo E, et al. Immunohistochemical study of apoptosis of lens epithelial cells in human and diabetic rat cataracts. Jap J Ophthalmol 2001;45(6):559-63

12. Mulhern ML, Madson CJ, Danford A, et al. The unfolded protein response in lens epithelial cells from galactosemic rat lenses. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006;47(9):3951-9

13. Bron AJ, Sparrow J, Brown NAP, et al. The lens in diabetes. Eye 1993;7(2):260-75

14. Ookawara T, Kawamura N, Kitagawa Y, et al. Site-specific and random fragmentation of Cu, Zn – superoxide dismutase by glycation reaction. Implication of reactive oxygen species. J Biol Chemistry 1992;267(26):18505-10

15. Meyer CH, Sekundo W. Nutritional supplementation to prevent cataract formation. Dev Ophthalmol 2005;38:103-19

16. Sun Y, Wang X, Chen B, et al. TFEB-Mediated Lysosomal Restoration Alleviates High Glucose-Induced Cataracts Via Attenuating Oxidative Stress. Investig Ophthalmol Vis Sci 2022:63(6):26

17. Andrzejewska-Buczko J, Pawlak D, Tankiewicz A, et al. Possible involvement of kynurenamines in the pathogenesis of cataract in diabetic patients. Med Sci Monit 2001;7:742-5

18. Papadimitriou DT, Bothou C, Skarmoutsos F, et al. The autoimmune hypothesis for acute bilateral cataract in type 1 diabetes. Diabetes Metab 2016;42:386-7

19. Quintos JB, Torga AP, Simon AM. Diabetes cataract in a 10-year-old girl with new-onset type 1 diabetes mellitus. BMJ Case Rep 2019;12:e227437

20. Sonmez B, Bozkurt B, Atmaca A, et al. Effect of glycemic control on refractive changes in diabetic patients with hyperglycemia. Cornea 2005;24:531-7

21. Liu Y, Luo L, He M, et al. Disorders of the blood-aqueous barrier after phacoemulsification in diabetic patients. Eye 2004;18(9):900-4

22. Cywiński A. Chirurgia zaćmy u pacjentów z retinopatią cukrzycową i jej następstwa. Okul Dypl 2022;12(4):11-7

23. Diabetic Retinopathy Clinical Research Network Authors/Writing Committee, Baker CW, Almukhtar T, et al. Macular edema after cataract surgery in eyes without preoperative central-involved diabetic macular edema. JAMA Ophthalmol 2013;131:870-9

24. Kim SJ, Equi R, Bressler NM. Analysis of macular edema after cataract surgery in patients with diabetes using optical coherence tomography. Ophthalmology 2007;114:881-9

25. Yumuşak E, Örnek K. Comparison of Perioperative Ranibizumab Injections for Diabetic Macular Edema in Patients Undergoing Cataract Surgery. J Ophthalmol 2016;2016:7945619

26. Danis RP, Sadda S, Li XY. Anatomical effects of dexamethasone intravitreal implant in diabetic macular oedema: a pooled analysis of 3-year phase III trials. Br J Ophthalmol 2016;100:796-801

27. Yang Y, Bailey C, Holz FG. FAME study group. Long-term outcomes of phakic patients with diabetic macular oedema treated with intravitreal fluocinolone acetonide (FAc) implants. Eye (Lond) 2015;29:1173-80

28. Medić A, Jukić T, Matas A. Effect of preoperative topical diclofenac on intraocular interleukin-12 concentration and macular edema after cataract surgery in patients with diabetic retinopathy: a randomized controlled trial. Croat Med J 2017;58:49-55

29. Yüksel B, Karti Ö, Kusbeci T. Topical nepafenac for prevention of post-cataract surgery macular edema in diabetic patients: patient selection and perspectives. Clin Ophthalmol 2017;11:2183-90

30. Yazdani S, Hendi K, Pakravan M. Intravitreal bevacizumab (Avastin) injection for neovascular glaucoma. J Glaucoma 2007;16:437-9

31. Kelkar A, Kelkar J, Mehta H, et al. Cataract surgery in diabetes mellitus: A systematic review. Indian J Ophthalmol 2018;66(10):1401-10

32. Hugod M, Storr-Paulsen A, Norregaard JC, et al. Corneal endothelial cell changes associated with cataract surgery in patients with type 2 diabetes mellitus. Cornea 2011;30:749-53

33. Nishi O, Nishi K, Osakabe Y. Effect of intraocular lenses on preventing posterior capsule opacification: design versus material. J Cataract Refract Surg 2004;30:2170-6

34. Kim CJ, Choi SK. Analysis of aqueous humor calcium and phosphate from cataract eyes with and without diabetes mellitus. Korean J Ophthalmol 2007;21:90-4

35. Lee DH, Seo Y, Joo CK. Progressive opacification of hydrophilic acrylic intraocular lenses in diabetic patients. J Cataract Refract Surg 2002;28:1271-5

36. Braga-Mele R, Chang D, Dewey S, et al. Multifocal intraocular lenses: relative indications and contraindications for implantation. J Cataract Refract Surg 2014;40(2):313-22

37. Oetting T, Serafano D, Talley-Rostov A. ASCRS Cataract Clinical Committee. Multifocal intraocular lenses: relative indications and contraindications for implantation. J Cataract Refract Surg 2014;40:313-22

38. Mazur R, Sędziak-Marcinek B, Bolek B i wsp. Zaćma w cukrzycy – problem diagnostyczny i terapeutyczny. Diab Dypl 2019;3:33-7

39. Grzybowski A, Kanclerz P, Tuuminen R. Diabetes and Phacoemulsification Cataract Surgery. Difficulties, Risks and Potential Complications. J Clin Med 2019;8(5):716

40. Prost M. Pacjent z cukrzycą u okulisty, bo oczy to nie tylko zwierciadło duszy. [W:] Dąbrowski M (red.). Pacjent z cukrzycą interdyscyplinarnie. PZWL, Warszawa 2024

41. Pluta A, Dmoszyńska-Giannopoulou A, Kowalewski J, et al. Badania czynności płytek u chorych na cukrzycę z różnym stopniem zaawansowania retinopatii. Pol Tyg Lek 1981;36;1135-7

42. Casqueiro J, Casqueiro J, Alves C. Infections in Patients with Diabetes Mellitus: A Review of Pathogenesis. Indian J Endocrinol Metab 2012;16 (Suppl 1):27-36

43. Brem H, Tomic-Canic M. Cellular and Molecular Basis of Wound Healing in Diabetes. J Clin Investig 2007;117:1219-22

44. Richdale KL, Jones LA, Mitchell GL, et al. Crystalline Lens Thickness from Infancy to Adulthood. Invest Ophthalmol Vis Sci 2008;49:3137

45. Ebihara Y, Kato S, Oshika T, et al. Posterior Capsule Opacification after Cataract Surgery in Patients with Diabetes Mellitus. J Cataract Refract Surg 2006;32:1184-7

46. Krupsky S, Zalish M, Oliver M, et al. Anterior segment complications in diabetic patients following extracapsular cataract extraction and posterior chamber intraocular lens implantation. Ophthalmic Surg 1991;22:526-30

47. Prost M. Leczenie zapaleń spojówek w XXI wieku. Terapie w Okulistyce 2024;11(1):23-9

48. Wielders LHP, Lambermont VA, Schouten J, et al. Prevention of Cystoid Macular Edema After Cataract Surgery in Nondiabetic and Diabetic Patients: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Ophthalmol 2015;160(5):968-81

49. Liao S-B, Ku W-C. Progression of diabetic retinopathy after phacoemulsification in diabetic patients: a three-year analysis. Chang Gung Med J 2003;26(11):829-34

50. Zaczek A, Olivestedt G, Zetterström C. Visual outcome after phacoemulsification and IOL implantation in diabetic patients. Br J Ophthalmol 1999;83:1036-41

51. Egan C, Zhu H, Lee A, et al. The United Kingdom diabetic retinopathy electronic medical record users group, report 1: Baseline characteristics and visual acuity outcomes in eyes treated with intravitreal injections of ranibizumab for diabetic macular oedema. Br J Ophthalmol 2017;101:75-80

52. Mozaffarieh M, Heinzl H, Sacu S, et al. Clinical outcomes of phacoemulsification cataract surgery in diabetes patients: Visual function (VF-14), visual acuity and patient satisfaction. Acta Ophthalmol Scand 2005;83:176-83

53. Sadiq SA, Sleep T, Amoaku WM. The visual results and changes in retinopathy in diabetic patients following cataract surgery. Eur J Ophthalmol 1999;9:14-20

54. Matsumoto Ono TY, Kuromiya A, et al. Long-term treatment with ranirestat (AS-3201), a potent aldose reductase inhibitor, suppresses diabetic neuropathy and cataract formation in rats. J Pharmacol Sci 2008;107(3):340-8

55. Kador PF, Betts D, Wyman M, et al. Effects of topical administration of an aldose reductase inhibitor on cataract formation in dogs fed a diet high in galactose. Am J Vet Res 2006;67(10):1783-7

56. Varma SD, Hegde KR, Kovtun S. Attenuation and delay of diabetic cataracts by antioxidants: effectiveness of pyruvate after onset of cataract. Ophthalmologica 2005;219(5):309-15

Do góry