Psychoonkologia
Rozpoznanie i leczenie przewlekłego zmęczenia w chorobie nowotworowej
Prof. dr hab. med. Krystyna de Walden-Gałuszko1
Opracowała Monika Stelmach
Terapia powinna być elementem rehabilitacji, tymczasem jest to ciągle obszar zaniedbany
Zespół męczliwości związany z chorobą nowotworową (cancer-related fatigue – CRF) definiuje się jako niezdolność do podejmowania wysiłku zarówno fizycznego, jak i intelektualnego. Od typowego zmęczenia różni go stopień nasilenia. Pacjenci ten stan opisują jako osłabienie, brak energii, trudność wykonania nawet niewielkiego wysiłku fizycznego. Zwykle towarzyszy temu apatia, która charakteryzuje się niemożnością podjęcia aktywności umysłowej. Nawet jeśli uda się pacjenta zmobilizować do działania intelektualnego, ma trudności z jego utrzymaniem, ponieważ szybko występuje znużenie i zniechęcenie. CRF, w przeciwieństwie do typowego zmęczenia, nie ustępuje pod wpływem odpoczynku i snu. Utrzymuje się podczas leczenia, ale też w niektórych przypadkach również po zakończonej terapii.
Przewlekłe zmęczenie pacjentów z chorobami onkologicznymi obniża jakość życia i jest czynnikiem pogłębiającym ich inwalidztwo. Następstwem ograniczonej aktywności może być powstawanie ran odleżynowych i przykurczów mięśniowych. Motywacja i zaangażowanie w proces leczenia, a co za tym idzie jego skuteczność, są zależne od kondycji psychofizycznej chorego. Osoby, które czują zmęczenie i apatię, są mniej aktywne również podczas rehabilitacji.
Różne statystyki wskazują, że z tym problemem zmaga się 60-90 proc. chorych. Mimo powszechności, fakt ten wciąż nie przebija się do świadomości społecznej, a pacjenci rzadko otrzymują pomoc. Przyczyną jest to, że z jednej strony niewielu chorych werbalizuje odczuwanie chronicznego zmęczenia. A z drugiej strony personel medyczny, w tym również lekarze, posiadają niewielką wiedzę na ten temat. W piśmiennictwie medycznym mamy ciągle niedoprecyzowane określenie tego stanu pacjentów. Mówimy zwykle o męczliwości, co oznacza skłonność do reagowania zmęczeniem. Trafniejszym określeniem jest: zmęczenie uwarunkowane chorobą nowotworową.
CRF dopiero od niedawna jest szerzej omawiany w środowisku medycznym. Do tej pory i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), i naukowe towarzystwa onkologiczne na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o poprawę komfortu życia pacjentów z chorobą nowotworową,...
